Δεσμώτες του Φαλήρου

Λεπτομέρεια ομαδικής ταφής ατόμων που έχουν υποστεί βίαιο θάνατο. Στους καρπούς τους διακρίνονται οι μεταλλικοί κλοιοί - δεσμά | ΕΦΑ Δυτικής Αττικής Πειραιώς και Νήσων

Συντάκτης: 

Βασιλική Τζεβελέκου

Εύρημα που προκαλεί δέος, χαρακτηρίζεται «συγκλονιστικό» για την εικόνα και την ερμηνεία του, ενώ αναμένεται να αποτελέσει ιστορική πηγή, είναι το πολυάνδριο με τους 80, προς το παρόν, δεσμώτες που αποκαλύφθηκε πριν από είκοσι ημέρες στο Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, στο Δέλτα Φαλήρου.

Στο νότιο τμήμα του σκάμματος όπου διεξάγονται οι ανασκαφές, βρέθηκε η ομαδική ταφή. Χρονολογικά τοποθετείται την εποχή του Κύλωνα, από τις πιο ταραγμένες περιόδους της αρχαίας Αθήνας. Οι νεκροί είναι τοποθετημένοι με τάξη, ο ένας δίπλα στον άλλον.

Ταφή ιπποειδούς |

Ολοι έχουν μεταλλικά δεσμά στους καρπούς, πλην του τελευταίου ο οποίος έχει δεσμά στα πόδια. «Γεγονός που ίσως συνδέει το πολυάνδριο της Εσπλανάδας με τους αποτυμπανισμένους που αποκαλύφθηκαν εκεί κοντά έναν αιώνα νωρίτερα, το 1905», σύμφωνα με τη Στέλλα Χρυσουλάκη, έφορο αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων.

Η παρουσίαση των πρόσφατων ανακαλύψεων έγινε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και τα μέλη του εξέφρασαν πολλαπλώς τον επιστημονικό τους ενθουσιασμό για τα ευρήματα.

Ο πρώτος μήνας της νέας φάσης των ανασκαφών (1η έως 31 Μαρτίου 2016) αποδείχθηκε γόνιμος. Εντοπίστηκαν 268 ταφές. Οι περισσότερες είναι λακκοειδείς, υπάρχουν κιβωτιόσχημοι τάφοι και μία ταφή αλόγου που διατηρείται σε άριστη κατάσταση. Επίσης εντοπίστηκαν ταφικά αγγεία, αμφορείς, πιθαμφορείς, υδρίες, όστρακα κ.ά.

Οινοχόη (650 - 625 π.Χ.) που βρέθηκε στην ομαδική ταφή |

Η εικόνα ωστόσο που κυριαρχεί είναι της ομαδικής ταφής των δεσμωτών. Είναι τοποθετημένοι ο ένας δίπλα στον άλλον, ορισμένοι με το πρόσωπο προς το έδαφος και έχουν τα δεσμά περασμένα στα χέρια.

Το 50% των σκελετών που εξετάστηκαν δείχνουν ότι είναι άντρες, υγιείς, νεαρής ηλικίας και αν και νικημένοι, είναι θαμμένοι με σεβασμό, γεγονός που αποδεικνύει την αριστοκρατική τους καταγωγή, σύμφωνα με την εκτίμηση της υπεύθυνης της ανασκαφής, Στέλλας Χρυσουλάκη.

Ο τρόπος παράταξής τους και οι δύο οινοχόες από μικρές σπονδές που βρέθηκαν ανάμεσά τους, δείχνουν ότι δεν πρόκειται για κοινούς κατάδικους.

Παράλληλα τα δύο αγγεία δίνουν την ακριβή χρονολόγηση του τάφου που τοποθετείται στο τρίτο τέταρτο του 7ου αιώνα, δηλαδή 650-625 π.Χ. εποχή του Κύλωνα. Σε μια πρώτη υπόθεση λοιπόν, ο τάφος μπορεί και να συνδέεται με το Κυλώνειο Αγος (632 π.Χ.), όπως είπε ο καθηγητής Μανόλης Κορρές.

Θύματα μιας τέτοιας σύγκρουσης πιθανόν είναι οι νεκροί αριστοκράτες της ταφής. «Είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτουμε ένα τόσο τακτοποιημένο πολυάνδριο, ενώ χρονολογικά βρίσκεται τόσο κοντά σε αυτή την ταραγμένη περίοδο της Αθήνας», είπε η κ. Χρυσουλάκη.

Οι νέες αποκαλύψεις αλλάζουν τα δεδομένα στον χώρο. Μπορεί προς το παρόν να μην πάρθηκε καμία απόφαση, ωστόσο εκφράστηκαν απόψεις για την κατασκευή μουσειακού χώρου, in situ εγκατάστασης των ευρημάτων, η ανάγκη διατήρησης της εικόνας του πολυανδρίου ως συνόλου στη διάταξη που βρέθηκε κ.ά.

Πηγή