Ο αρχηγός του αντιδραστικού ριζοσπαστισμού

Εκφράζει το πιο αρχαϊκό είδος σάτιρας, αυτό που καλλιεργεί τη μνησικακία, τη λεκτική επιθετικότητα, τη δικαιολόγηση της αγανακτισμένης βίας

Άρθρο του Βασίλη Βαμβακά επίκουρου καθηγητή Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο ΑΠΘ. (ΤΟ ΒΗΜΑ  21/02/2016)

Η τελευταία εκπομπή του Λάκη Λαζόπουλου και το σχόλιό του για την αναπηρία του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έγιναν αντικείμενο σφοδρής κριτικής. Η αλήθεια είναι ότι αυτή η εκπομπή δεν διαφοροποιήθηκε ιδιαίτερα σε σχέση με το ύφος και τα σατιρικά σχόλια προηγούμενων εκπομπών του «Αλ Τσαντίρι νιουζ». Η μεγάλη αποδοκιμασία που συνάντησε κυρίως στον χώρο των social media πρέπει να συνδυαστεί με την ισχυρή κρίση που διέρχεται ολόκληρο το ιδεολογικό φάσμα που ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης παραδειγματικά εκπροσωπεί στον χώρο της ενημεροδιασκέδασης τόσο κατά τη διάρκεια της κρίσης όσο και πριν από αυτήν.

Ποιο είναι τελικά το χιούμορ Λαζόπουλου, ποια είναι η «σχολή σάτιρας» στην οποία εντάσσεται και κατέχει σίγουρα πρωταγωνιστικό ρόλο; Ο Λαζόπουλος ξεκινάει την καριέρα του σαν περιφερειακός παίκτης της πρωτοποριακής Ελεύθερης Σκηνής, η οποία προσπαθεί στην πρώτη μεταπολιτευτική περίοδο να διατηρήσει το επιθεωρησιακό θεατρικό είδος σε μια εξευγενισμένη μορφή προτού αυτό μεταπηδήσει στην εκχυδαϊσμένη εκδοχή των παραστάσεων του Δελφιναρίου. Εκεί όμως που θα αποκτήσει την τεράστια δημοφιλία και αναγνωρισιμότητά του είναι στη δεκαετία του '90 με τη σειρά «Δέκα Μικροί Μήτσοι» στο Mega, στους οποίους επιχειρεί με έναν καρικατουρίστικο τρόπο να περιγράψει κάποιους τυπικούς χαρακτήρες της νεοελληνικής κοινωνίας. Η εκπομπή γνωρίζει τεράστια επιτυχία και, παρότι δεν διεκδικεί δάφνες μιας διεισδυτικής σάτιρας στα σύγχρονα ήθη, εν τούτοις καταφέρνει να αναπαραστήσει χαριτωμένα και ενίοτε σουρεαλιστικά ορισμένα στερεότυπα (ο έφηβος των βορείων προαστίων, ο αγροτοτινέιτζερ, η συντηρητική μητέρα κ.ά.).

Ενδιαφέρον είναι ότι σε αυτή τη φάση της καριέρας του ο Λαζόπουλος δεν εισάγει στα δεδομένα της τηλεοπτικής σάτιρας τη λογική του stand up comedy. Σε αυτό  εισηγήτρια στα τηλεοπτικά πράγματα υπήρξε η Μαλβίνα Κάραλη και το ιδιότυπο δελτίο ειδήσεων που κάνει επίσης στο Mega. Οι δύο αυτές εκπομπές θα συναντηθούν θεματολογικά και  ιδεολογικά στον ίδιο σταθμό, ειδικά μετά τη δραματική εξέλιξη της υπόθεσης των Ιμίων το 1996. Οι «Δέκα Μικροί Μήτσοι» και το «Μαλβίνα Hostess» επιδίδονται σε ένα εθνικοπατριωτικό κρεσέντο το οποίο σταδιακά χάνει τη χιουμοριστική και μπαίνει όλο και περισσότερο στη διδακτική-καταγγελτική υφολογία, ένα γεγονός πρωτοφανές ακόμη και για την ακραία επιθεωρησιακή λογική που πρυτάνευσε στην Ελλάδα, η οποία πάντοτε διαγκωνιζόταν σε λαϊκιστικές, αντιιμπεριαλιστικές και αντιεξουσιαστικές αναφορές (βλ. Χάρρυ Κλυνν, Πανούσης κ.ά.). Σε αυτές τις δύο εκπομπές επωάζονται ξεκάθαρα οι πιο δημοφιλείς αντιεκσυγχρονιστικές, αντιδυτικές και αντιτεχνοκρατικές τάσεις, που μάλιστα οριοθετούνται ιδεολογικοπολιτικά στο «προοδευτικό» και όχι στο «συντηρητικό» φάσμα.

Εξαιρετική ανοχή

Ο Λαζόπουλος έπειτα από μια ολιγόχρονη απουσία στα τηλεοπτικά πράγματα θα επανεμφανιστεί το 2005 στον σταθμό Alpha με το γνωστό ως τις ημέρες μας «Αλ Τσαντίρι νιουζ».  Είναι ενδιαφέρον ότι η εκπομπή τις πρώτες σεζόν πειραματιζόμενη στη λογική του stand up comedy δεν γνωρίζει ιδιαίτερη επιτυχία. Αυτή έρχεται μετά τη σεζόν 2007-2008, όταν η εκπομπή περνάει στο μοτίβο της ακραίας διακωμώδησης του τηλεοπτικού κόσμου (στο πρότυπο της εκπομπής του Θέμου Αναστασιάδη «Ολα»). Η ανηλεής σάτιρα στους ανθρώπους της τηλεόρασης έδωσε στην εκπομπή ανακυκλωτική δύναμη στο Διαδίκτυο αλλά και στις μεσημεριανές κουτσομπολίστικες εκπομπές, οι οποίες την ενέταξαν ομαλότατα στη ροή του προγράμματός τους και τη συνέδεσαν ακόμη περισσότερο με εκείνο το τηλεοπτικό κοινό που δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την πολιτική επικαιρότητα. Σημαντικό στοιχείο της πρώτης αυτής περιόδου της εκπομπής, η εξαιρετική ανοχή - αν όχι υποστήριξη - που δείχνει στην κυβέρνηση Καραμανλή και ειδικά στο πρόσωπο του τότε πρωθυπουργού.

Παρεμβατική λογική

Στην περίοδο της κρίσης όμως το «Αλ Τσαντίρι νιουζ» απογειώνεται. Ο μέσος όρος της εκπομπής κινείται πάνω από 2 εκατομμύρια θεατές φτάνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις και τα 3 εκατομμύρια. Κάθε εκπομπή είναι ένα ψυχαγωγικό και ταυτόχρονα πολιτικό γεγονός, στον βαθμό που ο πρωταγωνιστής της (συχνά με προσκεκλημένους ηθοποιούς και τραγουδιστές) επιχειρεί να παρέμβει ανοιχτά στην επικαιρότητα με άμεσο και διδακτικό τρόπο, μπροστά σε ένα κοινό που παραληρεί σε κάθε χιουμοριστική ατάκα του. Ενδεικτικές της παρεμβατικής λογικής τους είναι οι εκπομπές όπου ο Λαζόπουλος υπερασπίζεται τον αγώνα των κατοίκων της Κερατέας και αυτόν στις Σκουριές, επιρρίπτει τις ευθύνες  της δολοφονίας των θυμάτων της Marfin κυρίως στην ίδια την τράπεζα και στην κυβέρνηση, καλεί τους Αγανακτισμένους να μιλήσουν στην εκπομπή του, απενοχοποιεί τη Χρυσή Αυγή για το χτύπημα Φύσσα κ.ά. Τώρα πια το περιεχόμενο των περισσότερων πολιτικών αναφορών του γίνεται ξεκάθαρα συνωμοσιολογικό και εθνικολαϊκιστικό.

Ακρότητες και αποδοκιμασία

Ο Λαζόπουλος δεν προέβη σε ακρότητα ξαφνικά και τυχαία στην τελευταία εκπομπή του. Εκφράζει με συνέπεια εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία το πιο αρχαϊκό είδος σάτιρας, αυτό που καλλιεργεί τη μνησικακία, τη λεκτική επιθετικότητα, την εθνική θυματοποίηση, τη δικαιολόγηση της αγανακτισμένης βίας, τον επίμονο αντιευρωπαϊσμό. Είναι ο σταθερότερος φορέας του αντιδραστικού ριζοσπαστισμού προτού αυτός πάρει σαφή πολιτικά-κομματικά χαρακτηριστικά και κυβερνητική υπόσταση. Είναι ο πραγματικός αρχηγός του. Η πρόσφατη πολύπλευρη αποδοκιμασία του ίσως να προοιωνίζεται πολύ πιο σημαντικά πράγματα από τα ευρήματα των πρόσφατων δημοσκοπήσεων.