Τα μαθήματα της Αργεντινής για την Ελλάδα, είναι ο τίτλος σημερινού
δημοσιεύματος των New York Times, όπου επισημαίνεται πως την τελευταία
φορά που οι Έλληνες ήρθαν αντιμέτωποι με εκλογές, πριν από δυόμιση
χρόνια, η ευρωζώνη βρισκόταν σε υπαρξιακή κρίση. Οι Έλληνες τώρα
επιστρέφουν στις κάλπες στις 25 Ιανουαρίου για να αντιμετωπίσουν
παρόμοιες επιλογές με αυτές του 2012.
Μια επιλογή είναι να «παραμείνει σε τροχιά» των διεθνών προγραμμάτων διάσωσης και των σκληρών προσαρμογών που επιβάλουν. Αυτή είναι η θέση που υποστηρίζει ο πρωθυπουργός Αν. Σαμαράς. Η εναλλακτική είναι «οτιδήποτε διαφορετικό», ένα κακόφωνο μείγμα πολιτικής που προτείνεται από τον ΣΥΡΙΖΑ. «Ανάλογα με ποιο ρωτάτε, αυτό περιλαμβάνει ένα μονομερές moratorium στο εξωτερικό χρέος και την αντιστροφή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που έχουν βοηθήσει στην αποκατάσταση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και στη δημοσιονομική βιωσιμότητα».
Ωστόσο, αναφέρουν οι New York Times, κάτι κρίσιμο που έχει αγνοηθεί από τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης, έχει αλλάξει από το 2012. Αυτές οι εκλογές δεν αφορούν στο πώς θα αντιμετωπιστεί η οικονομική κατάρρευση, αλλά μάλλον πώς θα διαχειριστεί η διαφαινόμενη ανάκαμψη. Η ελληνική οικονομία έχει αναπτυχθεί από το α΄ τρίμηνο του περασμένου έτους, σύμφωνα με τη Eurostat. Στο γ΄ τρίμηνο, η ανάπτυξη της χώρας ήταν υψηλότερη από αυτή οποιουδήποτε άλλου μέλος της ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας. Αυτό δεν είναι απλώς μια ανάκαμψη: η ανεργία έχει υποχωρήσει και τώρα διαμορφώνεται περίπου εκεί που βρισκόταν πριν από το χειρότερο σημείο της κρίσης, πριν από δύο χρόνια. Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι καθυστερημένες, αλλά σίγουρα αποδίδουν καρπούς.
Ωστόσο, με τις εκλογές μόλις μια εβδομάδα μακριά, το πολιτικό ρίσκο είναι ξανά στο προσκήνιο. Τους τελευταίους δύο μήνες, καθώς οι εκλογές έγιναν βέβαιες, προκλήθηκε νευρικότητα στις αγορές. Από την πλευρά των επενδυτών, το βασικό ρίσκο είναι ότι οι Έλληνες θα επιλέξουν μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, οδηγώντας σε μια αντιπαράθεση με τους πιστωτές της χώρας και ένα σχέδιο μακροοικονομικής πολιτικής βασισμένο σε κρατικοποιήσεις και δυσβάσταχτες επιδοτήσεις.
Ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ, έχει δουλέψει για να λειάνει το προφίλ του κόμματος από τις τελευταίες εκλογές. Πριν από λίγους μήνες βρέθηκε στο Ambrosetti Forum στη Λίμνη του Κόμο, διακηρύσσοντας τις αξίες της ευρωπαϊκής ενοποίησης και τη σημασία του ευρώ.
Γύρω του είχε οικονομολόγους οι οποίοι πρεσβεύουν την βούληση να καταλήξουν σε μια λύση μέσω διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές της χώρας και που συνήθως συγκρούονται με άλλες τάξεις του κόμματος, οι οποίοι είναι υπέρ της μονομερής στάσης πληρωμών και του Grexit. Ωστόσο τελικά, δεν γίνεται αυτό: η ιδεολογία του κόμματος είναι εχθρική στην οικονομία της αγοράς και στις μεταρρυθμίσεις που η Ελλάδα εφαρμόζει.
Η πιο σαφής ένδειξη, επισημαίνουν οι New York Times, του τι θα μπορούσε να σημαίνει το σχέδιο πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, ήρθε από τον ίδιο τον Τσίπρα. «Τον Σεπτέμβριο του 2012, δήλωσε στην ελληνικού Βουλή ότι ευχόταν η χώρα του να είχε γίνει Αργεντινή. Το 2011, οικονομολόγοι όπως ο Nouriel Roubini και ο Paul Krugman, είχαν επίσης χρησιμοποιήσει την Αργεντινή ως παράδειγμα προς μίμηση. Ακόμη και το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, στο μέσον της προεκλογικής εκστρατείας, ο πρωθυπουργός Αν. Σαμαράς αναφέρθηκε στην Αργεντινή και στην κρίση του χρέους το 2001. Επομένως αυτό σημαίνει να μετατραπεί σε Αργεντινή;».
Η τελευταία δεκαετία της ιστορίας της οικονομίας της Αργεντινής, μας προσφέρει δύο πολύτιμα διδάγματα για την Ελλάδα. Το πρώτο είναι ότι η απειλή του ΣΥΡΙΖΑ για moratorium στο χρέος είναι κενή: τα χρέη δεν φεύγουν απλώς επειδή κάποιος επιλέγει να μην τα πληρώσει. Παρατηρήστε το δεκαετές νομικό σήριαλ της Αργεντινής στα δικαστήρια της Νέας Υόρκης. Η άρνηση της χώρας να πληρώσει όσους κράτησαν τα ομόλογα μετά από μια αναδιάρθρωση του χρέους το 2005, δεν είχε καλή κατάληξη. Έχει δημιουργήσει μια παρατεταμένη νομική μάχη, απομόνωση από τις αγορές παγκοσμίως, και το περασμένο καλοκαίρι, και μια δεύτερη χρεοκοπία. Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύει κανείς ότι μια μονομερής άρνηση της Ελλάδας να πληρώσει, θα έχει διαφορετικά αποτελέσματα.
Ακόμη περισσότερο, οι εταίροι της Ελλάδας στην ευρωζώνη έχουν ήδη δηλώσει ότι θα εξετάσουν το ενδεχόμενο ελάφρυνσης του χρέους, με την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της και θα διαπραγματευτεί σοβαρά στο πλαίσιο της ευρωζώνης. Και σε αντίθεση με το 2010, η νομισματική ένωση έχει πλέον τις διαδικασίες και τους θεσμούς να διαχειριστεί τις δημοσιονομικές και μακροοικονομικές ανισορροπίες με έναν πολύ πιο ελεγχόμενο τρόπο.
Το δεύτερο μάθημα είναι ίσως πιο σημαντικό: ο οικονομικός λαϊκισμός και η νομισματική μαγεία, είναι κοντόφθαλμα. Δεν φέρουν ανάπτυξη, μόνο απομόνωση και ανισορροπίες. Στην περίπτωση της Αργεντινής, μετά από μια δεκαετία ακραίας ετερόδοξης πολιτικής, οι πολιτικές πρέπει να υπομείνουν τον στασιμοποληθωρισμό –που σημαίνει αρνητική ανάπτυξη και περίπου 40% πληθωρισμό- ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων, αναχρονιστικούς ελέγχους σε ξένο νόμισμα και όλο και πιο αυταρχική οικονομική διαχείριση. Για αυτό μια χώρα πλούσια σε ενεργειακούς πόρους όπως η Αργεντινή έχει καταλήγει να εισάγει φυσικό αέριο σε εξωφρενικές τιμές, απλώς για να κρατά τα φώτα ανοιχτά.
Καμία ανάπτυξη δεν μπορεί να χτιστεί έτσι. Είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι η συζήτηση του ΣΥΡΙΖΑ για «δωρεάν ηλεκτρικό ρεύμα» και μια επανακρατικοποίηση της αγοράς ενέργειας, θα οδηγούσαν σε ένα καλύτερο αποτέλεσμα. Δεν θα πρέπει επομένως να αποτελεί έκπληξη πως όταν οι Αργεντίνοι οδηγηθούν σε εκλογές αργότερα φέτος, θα εκλέξουν μια κυβέρνηση πρόθυμη να ανατρέψει αυτές τις πολιτικές και να επανεντάξει την χώρα στον κόσμο.
Το ελληνικό δίλημμα είναι διαφορετικό από αυτή της Αργεντινής με έναν ακόμη τρόπο. Οι διαπραγματεύσεις για το χρέος της, δεν γίνονται με ιδιώτες κατόχους ομολόγων μετά από μια ατελή αναδιάρθρωση. Οι κάτοχοι των ομολόγων της είναι οι εταίροι της στην ευρωζώνη, μερικοί από τους οποίους είναι πιο φτωχοί από την Ελλάδα, και πληρώνουν υψηλότερα επιτόκια για να χρηματοδοτήσουν τα ελληνικά δάνεια. Η ηθική διάσταση της αθέτησης πληρωμών για τον Σλοβάκο φορολογούμενο –ο οποίος πρέπει να τα βγάλει πέρα με πολύ χαμηλότερο μισθό από ό,τι ο Έλληνας συνάδελφός του- είναι τουλάχιστον εξίσου ανέντιμη όπως και η οικονομική λογική πίσω από τα σχέδια του ΣΥΡΙΖΑ. Η μόνη εναλλακτική εδώ είναι μια διαπραγμάτευση που να σέβεται τόσο τις υφιστάμενες συμφωνίες και την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, μια αξία που μπορεί να μην είναι οικονομική, αλλά στέκει ως ακρογωνιαίος λίθος της υποστήριξης που έλαβε η Ελλάδα.
«Ο Αλ. Τσίπρας έχει δίκιο σε ένα πράγμα: η Αργεντινή προσφέρει οικονομικούς παραλληλισμούς για το ελληνικό εκλογικό σώμα. Αλλά είναι ένα παράδειγμα προς αποφυγή, όχι παράδειγμα προς μίμηση. Η αθέτηση πληρωμών και η μονομερής αποχώρηση από τον παγκοσμιοποιημένο κόσμο, δεν θα οδηγήσει την Ελλάδα σε αναγέννηση. Θα οδηγήσει τη χώρα πίσω στην καταστροφή. Μετά από χρόνια ύφεσης και μεταρρυθμίσεων, θα είναι ένα θλιβερό θέαμα η Ελλάδα να μιμηθεί την Αργεντινή, ακριβώς τη στιγμή που η πρώτη ανακάμπτει και η τελευταία είναι επιτέλους έτοιμη να γυρίσει την πλάτη στον κοντόφθαλμο λαϊκισμό», καταλήγει το δημοσίευμα των New York Times.
Επιμέλεια: Έφη Ευθυμίου
Μια επιλογή είναι να «παραμείνει σε τροχιά» των διεθνών προγραμμάτων διάσωσης και των σκληρών προσαρμογών που επιβάλουν. Αυτή είναι η θέση που υποστηρίζει ο πρωθυπουργός Αν. Σαμαράς. Η εναλλακτική είναι «οτιδήποτε διαφορετικό», ένα κακόφωνο μείγμα πολιτικής που προτείνεται από τον ΣΥΡΙΖΑ. «Ανάλογα με ποιο ρωτάτε, αυτό περιλαμβάνει ένα μονομερές moratorium στο εξωτερικό χρέος και την αντιστροφή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που έχουν βοηθήσει στην αποκατάσταση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και στη δημοσιονομική βιωσιμότητα».
Ωστόσο, αναφέρουν οι New York Times, κάτι κρίσιμο που έχει αγνοηθεί από τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης, έχει αλλάξει από το 2012. Αυτές οι εκλογές δεν αφορούν στο πώς θα αντιμετωπιστεί η οικονομική κατάρρευση, αλλά μάλλον πώς θα διαχειριστεί η διαφαινόμενη ανάκαμψη. Η ελληνική οικονομία έχει αναπτυχθεί από το α΄ τρίμηνο του περασμένου έτους, σύμφωνα με τη Eurostat. Στο γ΄ τρίμηνο, η ανάπτυξη της χώρας ήταν υψηλότερη από αυτή οποιουδήποτε άλλου μέλος της ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας. Αυτό δεν είναι απλώς μια ανάκαμψη: η ανεργία έχει υποχωρήσει και τώρα διαμορφώνεται περίπου εκεί που βρισκόταν πριν από το χειρότερο σημείο της κρίσης, πριν από δύο χρόνια. Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι καθυστερημένες, αλλά σίγουρα αποδίδουν καρπούς.
Ωστόσο, με τις εκλογές μόλις μια εβδομάδα μακριά, το πολιτικό ρίσκο είναι ξανά στο προσκήνιο. Τους τελευταίους δύο μήνες, καθώς οι εκλογές έγιναν βέβαιες, προκλήθηκε νευρικότητα στις αγορές. Από την πλευρά των επενδυτών, το βασικό ρίσκο είναι ότι οι Έλληνες θα επιλέξουν μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, οδηγώντας σε μια αντιπαράθεση με τους πιστωτές της χώρας και ένα σχέδιο μακροοικονομικής πολιτικής βασισμένο σε κρατικοποιήσεις και δυσβάσταχτες επιδοτήσεις.
Ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ, έχει δουλέψει για να λειάνει το προφίλ του κόμματος από τις τελευταίες εκλογές. Πριν από λίγους μήνες βρέθηκε στο Ambrosetti Forum στη Λίμνη του Κόμο, διακηρύσσοντας τις αξίες της ευρωπαϊκής ενοποίησης και τη σημασία του ευρώ.
Γύρω του είχε οικονομολόγους οι οποίοι πρεσβεύουν την βούληση να καταλήξουν σε μια λύση μέσω διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές της χώρας και που συνήθως συγκρούονται με άλλες τάξεις του κόμματος, οι οποίοι είναι υπέρ της μονομερής στάσης πληρωμών και του Grexit. Ωστόσο τελικά, δεν γίνεται αυτό: η ιδεολογία του κόμματος είναι εχθρική στην οικονομία της αγοράς και στις μεταρρυθμίσεις που η Ελλάδα εφαρμόζει.
Η πιο σαφής ένδειξη, επισημαίνουν οι New York Times, του τι θα μπορούσε να σημαίνει το σχέδιο πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, ήρθε από τον ίδιο τον Τσίπρα. «Τον Σεπτέμβριο του 2012, δήλωσε στην ελληνικού Βουλή ότι ευχόταν η χώρα του να είχε γίνει Αργεντινή. Το 2011, οικονομολόγοι όπως ο Nouriel Roubini και ο Paul Krugman, είχαν επίσης χρησιμοποιήσει την Αργεντινή ως παράδειγμα προς μίμηση. Ακόμη και το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, στο μέσον της προεκλογικής εκστρατείας, ο πρωθυπουργός Αν. Σαμαράς αναφέρθηκε στην Αργεντινή και στην κρίση του χρέους το 2001. Επομένως αυτό σημαίνει να μετατραπεί σε Αργεντινή;».
Η τελευταία δεκαετία της ιστορίας της οικονομίας της Αργεντινής, μας προσφέρει δύο πολύτιμα διδάγματα για την Ελλάδα. Το πρώτο είναι ότι η απειλή του ΣΥΡΙΖΑ για moratorium στο χρέος είναι κενή: τα χρέη δεν φεύγουν απλώς επειδή κάποιος επιλέγει να μην τα πληρώσει. Παρατηρήστε το δεκαετές νομικό σήριαλ της Αργεντινής στα δικαστήρια της Νέας Υόρκης. Η άρνηση της χώρας να πληρώσει όσους κράτησαν τα ομόλογα μετά από μια αναδιάρθρωση του χρέους το 2005, δεν είχε καλή κατάληξη. Έχει δημιουργήσει μια παρατεταμένη νομική μάχη, απομόνωση από τις αγορές παγκοσμίως, και το περασμένο καλοκαίρι, και μια δεύτερη χρεοκοπία. Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύει κανείς ότι μια μονομερής άρνηση της Ελλάδας να πληρώσει, θα έχει διαφορετικά αποτελέσματα.
Ακόμη περισσότερο, οι εταίροι της Ελλάδας στην ευρωζώνη έχουν ήδη δηλώσει ότι θα εξετάσουν το ενδεχόμενο ελάφρυνσης του χρέους, με την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της και θα διαπραγματευτεί σοβαρά στο πλαίσιο της ευρωζώνης. Και σε αντίθεση με το 2010, η νομισματική ένωση έχει πλέον τις διαδικασίες και τους θεσμούς να διαχειριστεί τις δημοσιονομικές και μακροοικονομικές ανισορροπίες με έναν πολύ πιο ελεγχόμενο τρόπο.
Το δεύτερο μάθημα είναι ίσως πιο σημαντικό: ο οικονομικός λαϊκισμός και η νομισματική μαγεία, είναι κοντόφθαλμα. Δεν φέρουν ανάπτυξη, μόνο απομόνωση και ανισορροπίες. Στην περίπτωση της Αργεντινής, μετά από μια δεκαετία ακραίας ετερόδοξης πολιτικής, οι πολιτικές πρέπει να υπομείνουν τον στασιμοποληθωρισμό –που σημαίνει αρνητική ανάπτυξη και περίπου 40% πληθωρισμό- ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων, αναχρονιστικούς ελέγχους σε ξένο νόμισμα και όλο και πιο αυταρχική οικονομική διαχείριση. Για αυτό μια χώρα πλούσια σε ενεργειακούς πόρους όπως η Αργεντινή έχει καταλήγει να εισάγει φυσικό αέριο σε εξωφρενικές τιμές, απλώς για να κρατά τα φώτα ανοιχτά.
Καμία ανάπτυξη δεν μπορεί να χτιστεί έτσι. Είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι η συζήτηση του ΣΥΡΙΖΑ για «δωρεάν ηλεκτρικό ρεύμα» και μια επανακρατικοποίηση της αγοράς ενέργειας, θα οδηγούσαν σε ένα καλύτερο αποτέλεσμα. Δεν θα πρέπει επομένως να αποτελεί έκπληξη πως όταν οι Αργεντίνοι οδηγηθούν σε εκλογές αργότερα φέτος, θα εκλέξουν μια κυβέρνηση πρόθυμη να ανατρέψει αυτές τις πολιτικές και να επανεντάξει την χώρα στον κόσμο.
Το ελληνικό δίλημμα είναι διαφορετικό από αυτή της Αργεντινής με έναν ακόμη τρόπο. Οι διαπραγματεύσεις για το χρέος της, δεν γίνονται με ιδιώτες κατόχους ομολόγων μετά από μια ατελή αναδιάρθρωση. Οι κάτοχοι των ομολόγων της είναι οι εταίροι της στην ευρωζώνη, μερικοί από τους οποίους είναι πιο φτωχοί από την Ελλάδα, και πληρώνουν υψηλότερα επιτόκια για να χρηματοδοτήσουν τα ελληνικά δάνεια. Η ηθική διάσταση της αθέτησης πληρωμών για τον Σλοβάκο φορολογούμενο –ο οποίος πρέπει να τα βγάλει πέρα με πολύ χαμηλότερο μισθό από ό,τι ο Έλληνας συνάδελφός του- είναι τουλάχιστον εξίσου ανέντιμη όπως και η οικονομική λογική πίσω από τα σχέδια του ΣΥΡΙΖΑ. Η μόνη εναλλακτική εδώ είναι μια διαπραγμάτευση που να σέβεται τόσο τις υφιστάμενες συμφωνίες και την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, μια αξία που μπορεί να μην είναι οικονομική, αλλά στέκει ως ακρογωνιαίος λίθος της υποστήριξης που έλαβε η Ελλάδα.
«Ο Αλ. Τσίπρας έχει δίκιο σε ένα πράγμα: η Αργεντινή προσφέρει οικονομικούς παραλληλισμούς για το ελληνικό εκλογικό σώμα. Αλλά είναι ένα παράδειγμα προς αποφυγή, όχι παράδειγμα προς μίμηση. Η αθέτηση πληρωμών και η μονομερής αποχώρηση από τον παγκοσμιοποιημένο κόσμο, δεν θα οδηγήσει την Ελλάδα σε αναγέννηση. Θα οδηγήσει τη χώρα πίσω στην καταστροφή. Μετά από χρόνια ύφεσης και μεταρρυθμίσεων, θα είναι ένα θλιβερό θέαμα η Ελλάδα να μιμηθεί την Αργεντινή, ακριβώς τη στιγμή που η πρώτη ανακάμπτει και η τελευταία είναι επιτέλους έτοιμη να γυρίσει την πλάτη στον κοντόφθαλμο λαϊκισμό», καταλήγει το δημοσίευμα των New York Times.
Επιμέλεια: Έφη Ευθυμίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ευπρόσδεκτα τα καλοπροαίρετα, ευπρεπή και τεκμηριωμένα σχόλια, γιατί αυτό θεωρώ ελληνικό τρόπο.
Διευκρινίζεται ότι δεν δεσμεύομαι να απαντώ σε όλα τα σχόλια και η παράλειψη απάντησης δεν σημαίνει παραδοχή οποιουδήποτε σχολίου ή άποψης.