Φάροι κι αστρονομία

Τέσσερις διάσημοι ελληνικοί φάροι

Στο παραθαλάσσιο Αγγελοχώρι του Δήμου Θερμαϊκού ο κελευστής του Πολεμικού Ναυτικού περιμένει απόψε μια ασυνήθιστη επίσκεψη στο ισόγειό του. Για πέντε ώρες (από τις 19.00 έως τα μεσάνυχτα) ο 10μετρος λιθόκτιστος στρογγυλός πύργος του αναμένεται να έχει ανοιχτές τις πύλες του για μια ξεχωριστή γιορτή που θα συνδυάσει τα μυστικά της ναυσιπλοΐας και τα μυστήρια του Σύμπαντος! 

Ο φαροφύλακας του Αγγελοχωρίου, που με τα φωτεινά σινιάλα του επικοινωνεί καθημερινά με τους ναυτικούς, θα μοιραστεί αυτή τη φορά με στεριανούς στιγμές της καθημερινότητάς του και όσα αντικρίζει νύχτα μέρα: τα νερά του Θερμαϊκού, όλη την πόλη της Θεσσαλονίκης και τον Ολυμπο. Ο φάρος Αγγελοχωρίου στο ακρωτήριο Μεγάλο Εμβολο («Μεγάλο Καραμπουρνού»), ένας από τους διατηρητέους της χώρας, θα φιλοξενήσει αστρονομική βραδιά, την οποία διοργανώνει ο Δήμος Θερμαϊκού στο πλαίσιο του προγράμματος «Ακτές και τον χειμώνα» σε συνεργασία με την εταιρεία Αξιοποίηση Ακτών Ελλάδος. 

Ο Ομιλος Φίλων Αστρονομίας Θεσσαλονίκης αναμένεται να στήσει τηλεσκόπια, προσφέροντας στους συμμετέχοντες τη δυνατότητα να παρατηρήσουν τη Σελήνη, τον αστερισμό του Ωρίωνα με το περίφημο νεφέλωμά του και τα αστρικά σμήνη των Πλειάδων και των Υάδων. «Επιχειρούμε να προσφέρουμε έναν εναλλακτικό τρόπο ψυχαγωγίας βασισμένο στη δημιουργία ενός σημαντικού συνδετικού κρίκου που φέρνει κοντά δύο θαύματα: το μεγαλείο του Σύμπαντος και την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας» σημειώνει ο δήμαρχος Θερμαϊκού Γιάννης Μαυρομάτης.

Ο φάρος Αγγελοχωρίου είναι από τους… τυχερούς! Παραμένει εκεί η ανθρώπινη παρουσία ενώ αποκαταστάθηκε το 2010, σε συνεργασία με την Υπηρεσία Φάρων, το ΑΠΘ, τον Δήμο Μηχανιώνας και με χρηματοδότηση του υπουργείου Μακεδονίας - Θράκης. Κατασκευάστηκε το 1864 από τη Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών Φάρων και βρίσκεται στην άκρη της Ναυτικής Βάσης του Πολεμικού Ναυτικού στο Αγγελοχώρι. Μεταξύ 1883-1885 χτίστηκαν μπροστά του οχυρά, πέντε πολυβολεία (το ένα σώζεται σήμερα) και ένα εντυπωσιακό καταφύγιο που  παραμένει σε καλή κατάσταση. Ο συγκεκριμένος φάρος χαρακτηρίστηκε Διατηρητέο Νεώτερο Μνημείο Βιομηχανικής Κληρονομιάς το 1998.

Μέχρι σήμερα, πάντως, σύμφωνα με την Υπηρεσία Φάρων (κρατικός φορέας που έχει την αποκλειστική δικαιοδοσία εγκατάστασης και λειτουργίας του συνόλου πυρσών του φαρικού δικτύου της χώρας) έχουν χαρακτηριστεί ως νεότερα διατηρητέα μνημεία μόνο 46 πέτρινοι φάροι εκ των 144 που είναι καταγεγραμμένοι.

Οι πέτρινοι φάροι και φανοί κατασκευάστηκαν κυρίως στα τέλη του 19ου και προστατεύονται από τους νόμους για την «Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» και περί «Κύρωσης της Σύμβασης για την Προστασία της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της Ευρώπης».

4 διάσημοι ελληνικοί φάροι

Ταίναρο

Ο νοτιότερος φάρος της ηπειρωτικής Ευρώπης 

Στα 25 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, στον «κάβο Ματαπά» των ναυτικών, στο ακρωτήριο Ταίναρο, δεσπόζει το ορθογώνιο κτίσμα με έναν τετράγωνο πύργο ύψους 16 μέτρων. Είναι ο νοτιότερος φάρος της ηπειρωτικής Ευρώπης και κατασκευάστηκε από Γάλλους το 1882. Αρχισε να λειτουργεί πέντε χρόνια αργότερα ενώ η πρώτη ανακαίνιση έγινε το 1930 και ακολούθησε δεύτερη περίπου το 1950 όταν λειτουργούσε με τρεις φαροφύλακες. Το 1984 ο φάρος εγκαταλείφθηκε καθώς τοποθετήθηκε αυτόματος μηχανισμός. Πριν από δέκα χρόνια, το Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη αποφάσισε να χρηματοδοτήσει την ριζική αναπαλαίωση των κτισμάτων Τον Απρίλιο του 2009 οι εργασίες ολοκληρώθηκαν.

Σαπιέντζα

Το «Φανάρι» απέναντι από τη Μεθώνη

Για τους ντόπιους είναι το «Φανάρι». Ενας εντυπωσιακός πέτρινος και πολυγωνικός φρουρός, που αποπνέει μυστήριο αλλά και μια αίσθηση γαλήνης σε όποιον τον αντικρίζει. Ο φάρος της Σαπιέντζας (απέναντι από τη Μεθώνη στις μεσσηνιακές Οινούσσες) είναι ένας από τους μεγαλύτερους, πιο επιβλητικούς και απομονωμένους σε όλη τη χώρα. Ηταν 1η Σεπτεμβρίου του 1885 όταν άναψε για πρώτη φορά κατ' εντολήν της βασίλισσας Βικτωρίας της Αγγλίας και έκτοτε ο «γίγαντας» που παλεύει πια μόνος με τον αέρα και τη βροχή στέκει επιβλητικά σε ένα μαγευτικό τοπίο. Στη λίθινη κατασκευή δεν υπάρχει πλέον φαροφύλακας, καθώς μετά το 1989 η τεχνολογία αντικατέστησε τον άνθρωπο.

Πρασονήσι Ρόδου

Ο πύργος των 14 μέτρων στο Νησί των Ιπποτών

Στο νοτιότερο άκρο της Ρόδου (σε μια γωνιά - παράδεισο για τους σέρφερ!) στέκει από το τέλος του 19ου αιώνα ένας 14μετρος πύργος, ο οποίος μόλις πριν από λίγες ημέρες χαρακτηρίστηκε ως μνημείο από το υπουργείο Πολιτισμού. Ο φάρος στη νησίδα Πρασονήσι κατασκευάστηκε το 1890 από τη Γαλλική Εταιρεία Φάρων και όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην απόφαση του υπουργείου (δημοσιεύτηκε στις 7 Φεβρουαρίου) «διατηρεί αναλλοίωτα τα αρχιτεκτονικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά του και ως τμήμα του δικτύου των φάρων συνδέεται από αρχαιοτάτων χρονών με την ελληνική ιστορία και τη θάλασσα και αποτελεί σημείο αναφοράς των κατοίκων της περιοχής». 

Τουρλίτης Ανδρου

Μετέωρος µέσα στη θάλασσα

Αξιοθέατο της Ανδρου αποτελεί πλέον ο φάρος Τουρλίτης, ο οποίος αντέχει χειμώνα καλοκαίρι τη μανία των κυμάτων αφού είναι κτισμένος σε βράχο μέσα στη θάλασσα, στην έξοδο του λιμανιού της Χώρας. Ο (εκκεντρικός) επτάμετρος πύργος, ο μοναδικός σε όλη την Ελλάδα που στέκει μέσα στη θάλασσα, άναψε για πρώτη φορά την 1η Ιανουαρίου του 1897, ωστόσο το 1943 καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού της Χώρας από τους Γερμανούς. Αν και σχεδόν γκρεμισμένος, το φως του έλαμψε ξανά το 1950 καθώς έγιναν κάποιες εργασίες στα ερείπια. Η αναγέννηση ήρθε τελικά το 1994 όταν με δωρεά της οικογένειας Γουλανδρή ο πέτρινος πύργος ανακατασκευάστηκε πλήρως στην αρχική μορφή του. Από τότε εξακολουθεί να λειτουργεί ως αυτόματος ασετιλίνης και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα