Αρχή σοφίας ή των ονομάτων επίσκεψης

Του Δαμιανού Βασιλειάδη, εκπαιδευτικού, συγγραφέα

Αθήνα, 2.10.2016

Εισαγωγή

Στον γενικότερο εκφυλισμό καθιερωμένων οραμάτων, αρχών, αξιών και την πρωτόγνωρη παρακμιακή πορεία της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της χώρας, κυρίως κατά την διάρκεια της μεταπολίτευσης, κυρίως στον πολιτιστικό τομέα, δεν είναι δυνατόν και οι έννοιες, εκφρασμένες με λεκτικά σύμβολα, δηλαδή μέσω της γλώσσας, να μην υφίστανται την φθορά, την διαφθορά, την αλλοίωση και αλλοτρίωση. Φθείρεται η κοινωνία, φθείρονται τα πάντα. Άρα και η γλώσσα που εκφράζει τις έννοιες, με τις οποίες επικοινωνούμε. Κακοποιείται κι αυτή ως έκφραση ενός γενικότερου εκφυλιστικού φαινομένου, που ως «επάρατη νόσος» ενέσκηψε στην ελληνική κοινωνία, δημιουργώντας, για πρώτη φορά στην ιστορία της Ελλάδας, πραγματικά και όχι φαντασιακά, υπαρξιακά προβλήματα του ελληνικού έθνους.

Όντως δεν υπήρξε άλλη εποχή, όπου και οι έννοιες, ως πολιτιστικό φαινόμενο, να έχουν υποστεί τέτοια διαστρέβλωση, ως αποτέλεσμα, όπως τονίσαμε, της πρωτοφανούς και πρωτόγνωρης παρακμιακής πορείας της χώρας σε όλα τα επίπεδα: Ηθικά, πνευματικά, οικονομικά, πολιτικά και πολιτισμικά. Η πολιτισμική καθίζηση, εκτός των άλλων, έχει τις επιπτώσεις της σαφώς και στην γλώσσα. Ο καθένας ισχυρίζεται αυθαίρετα ό, τι θέλει, χωρίς να υπάρχει οριοθέτηση ή έλεγχος για την αλήθεια των πραγμάτων. Μιλούμε την ίδια γλώσσα, αλλα καταλαβαίνουμε διαφορετικά πράγματα. Βασικά δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε. Ο γενικότερος διχασμός εμφιλοχώρησε και στην γλώσσα και στις έννοιες που εκφράζει.

H γλώσσα, ως γνωστόν, ως προφορικός ή γραπτός κώδικας επικοινωνίας, αποτελεί σαφώς μια αντικειμενική κατηγορία, στην οποία αντικατοπτρίζεται η κοινωνική πραγματικότητα και η ατομική ή συλλογική νοοτροπία που χαρακτηρίζει τους χρήστες της. Γι’ αυτό τα «πάθη» της γλώσσας αντικατοπτρίζουν στο επίπεδο του πολιτισμού και τα πάθη ενός λαού. Η παρασιτική νοοτροπία του Έλληνα, που αποτελεί την καθ’ αυτό αιτία των δεινών, αφορά και την γλώσσα , η οποία την εκφράζει.

Πολύ σωστά λοιπόν τόνιζε ο Αθηναίος φιλόσοφος Αντισθένης ότι το πρώτιστο καθήκον είναι ο ακριβής προσδιορισμός των εννοιών. Αυτό σημαίνει η ρήση του: «Αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις». Τονίζουμε μετ’ εμφάσεως ότι η αυθαιρεσία, η ασυδοσία, η απαξίωση των πάντων δεν είναι φαινόμενο μόνο της πολιτικής, αλλά και της γλώσσας.

Στο πλαίσιο αυτό απέστειλα την ανάλυση: Οι ηγετικές προσωπικότητες και οι «μάζες». Στην κατωτέρω ανάλυση προσπαθώ να οριοθετήσω την ουσία της δημοκρατίας.

Η δημοκρατία ως στρατηγικός στόχος και ως μέθοδος προσέγγισης του στρατηγικού στόχου

Το αίτημα ενός πραγματικού εκδημοκρατισμού, όχι ως απλής διαδικασίας, αλλά ως θεμελιώδους καθεστωτικού μετασχηματισμού, καθίσταται σήμερα περισσότερο επιτακτικό από ποτέ.

                                                                                                 Κορνήλιος Καστοριάδης

 Μόνο σ’ ένα κράτος στο οποίο λειτουργεί η δημοκρατία υπάρχει η δυνατότητα να βρεθούν λύσεις, που να υπηρετούν τις προσδοκίες ενός λαού, για κοινωνική ευημερία και προκοπή. Αλλά ποια δημοκρατία και με ποια χαρακτηριστικά;

Με την ίδια κριτική σκέψη αναρωτιέται ο Νίκος Πουλαντζάς, θέτοντας το πρόβλημα στον πυρήνα του: «Πώς να εννοήσουμε έναν ριζικό μετασχηματισμό του κράτους συναρθρώνοντας τη διεύρυνση και των ελευθεριών (που ήταν επίσης μια κατάκτηση των λαϊκών μαζών) με την ανάπτυξη μορφών άμεσης δημοκρατίας στη βάση και την εξάπλωση των αυτοδιαχειριστικών εστιών; Αυτό είναι το βασικό πρόβλημα ενός δημοκρατικού δρόμου προς το σοσιαλισμό κι ενός δημοκρατικού σοσιαλισμού».[1] Ο Νίκος Πουλαντζάς μιλάει για «δημοκρατικό σοσιαλισμό». Όμως ο εκδημοκρατισμός της κοινωνίας είναι η βάση κάθε προοδευτικής κατεύθυνσης.

Στο σημείο αυτό υπάρχει μεγάλη – για να μην πούμε – απόλυτη σύγχυση. Γιατί για χρόνια ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός του κόμματος νέου τύπου του Λένιν εθεωρείτο το άκρον άωτον της δημοκρατικότητας και αποτελεσματικότητας. Και αυτό όχι μόνο στα κομμουνιστικά κόμματα, αλλά στην πράξη και στα αστικά και σοσιαλδημοκρατικά, όσο παράξενο και παράδοξο κι αν φαίνεται αυτό.

Όλα στο σχήμα αυτό ήταν διαμορφωμένα κατά  τέτοιον τρόπο και επέλεγαν τα κόμματα αυτά ένα τέτοιο οργανωτικό σχήμα, που τα επέτρεπε να χειραγωγούν το λαό και μάλιστα ορισμένες φορές, λόγω προπαγάνδας, (ιδεολογικής ηγεμονίας, όπως λέει ο Γκράμσι), όχι με κατασταλτικά μέτρα, αλλά με τη δική του συναίνεση (λόγω πλύσης εγκεφάλου) και μάλιστα ενεργητική συναίνεση, όπως λέει ο ίδιος.

Στα συγκεντρωτικά και πυραμιδικά οργανωτικά σχήματα, όπως λειτουργούν και σήμερα ακόμη στην Ελλάδα τουλάχιστον, όπου ένας αρχηγός, μια ηγετική ομάδα ή κομματική κάστα αποτελούν το κέντρο αποφάσεων και πρωτοβουλιών, το συνεκτικό στοιχείο της πολιτικής οργάνωσης είναι η κομματική πειθαρχία που αργά ή γρήγορα εξελίσσεται σε “αναγνώριση, θαυμασμό, πίστη και υποταγή” στη “φωτισμένη ηγεσία”, η οποία μάλιστα, αν αντλεί την νομιμοποίησή της από ένα δημοκρατικό ή έστω δημοκρατικοφανές συνέδριο κατά βάση, δικαιολογείται και θεσμοθετείται με την αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού.

Μπορεί βέβαια να υπάρξει και η αντίστροφη πορεία, που δεν αναγνωρίζει αυτή την αυταρχική πραγματικότητα. Οπότε δημιουργούνται και οι αναγκαίες σε τελευταία ανάλυση συγκρούσεις και διασπάσεις.

Η αναγωγή κατ’ αυτόν τον τρόπο του κόμματος, ως του αλάνθαστου υποκειμένου των ιστορικών εξελίξεων, δεν ήταν μακριά.

Με βάση αυτό το πυραμιδικό οργανωτικό σχήμα δημιουργήθηκαν συνειδητά ή ασυνείδητα -δύο επίπεδα κομματικής οργάνωσης: Οι εντολείς και οι εντελλόμενοι, οι καθοδηγητές και οι καθοδηγούμενοι, οι εξουσιαστές και οι εξουσιαζόμενοι, οι «πεφωτισμένοι» και οι «αγροίκοι». Αυτοί δηλαδή που αποκαλούνταν « μάζες», ένα είδος άμορφης ύλης, στη χειρότερη περίπτωση  «όχλος», που κατά παράδοξο τρόπο, εκείνοι που τον περιφρονούσαν στην πράξη, τον εκθείαζαν στη θεωρία, ως ιστορικό υποκείμενο της επαναστατικής αλλαγής, για να το χειραγωγούν και εκμεταλλεύονται.

Γνωρίζουμε από την εμπειρία μας τόσο στην Ελλάδα, όσο και διεθνώς τις καταστροφικές του συνέπειες. Και οι συνέπειες αυτές υπήρξαν σ’ όλα τα επίπεδα. Κυρίως όμως στη δημιουργία μιας μονολιθικής και δογματικής αντίληψης των πραγμάτων, που έβαλε και βάζει φραγμούς σε κάθε δημιουργική πρωτοβουλία και ανάπτυξη, σε κάθε δημιουργικό και ανεξάρτητο πνεύμα, σε κάθε δυνατότητα δημιουργικής ανασυγκρότησης, σε κάθε απελευθερωτική διαδικασία. Σ’ ένα τέτοιο οργανωτικό σχήμα οι εξ επαγγέλματος πολιτική φροντίζουν με κάθε τρόπο να μην ωριμάζει ο λαός, γιατί τότε μπορεί να τους αμφισβητήσει και να μείνουν τελικά οι περισσότεροι άνεργοι ως ανεπάγγελτοι.

Τα φαινόμενα αυτά τα βιώσαμε και τα βιώνουμε στην Ελλάδα με την δεξιά εθνικοφροσύνη και τον αριστερό δογματισμό. Βασικά για την Ελλάδα, αν περιοριστούμε σ’ αυτήν, όλα τα κόμματα: αριστερά, κεντρώα, δεξιά ήταν και είναι αρχηγικά και τις περισσότερες φορές προσωποπαγή.

Απέναντι σ’ αυτό το αποδεδειγμένα από την ιστορική πραγματικότητα αποτυχημένο, αν το κρίνουμε από τα αποτελέσματά του, (δηλαδή την καθήλωση του λαού στα πλαίσια υποταγής, καταπίεσης και τελικά εκμετάλλευσης), αυταρχικό και βασικά ηγεμονικό οργανωτικό σχήμα, που λέγεται δημοκρατικός συγκεντρωτισμός και τις διάφορες παραλλαγές του (έστω κι αν δεν ομολογείται), αντιπαρατίθεται ένα αποκεντρωμένο, που τις βασικές οργανωτικές αρχές του εντοπίζουμε σε μεγάλο βαθμό στα ακόλουθα:

Η πρώτη προϋπόθεση που πρέπει να έχει ένας τέτοιος στόχος είναι να κατοχυρώνει, με τη μεγαλύτερη δυνατή προσέγγιση, την εξουσία και τον έλεγχο της βάσης, που μόνο ένα σύστημα δημοκρατικού αποκεντρωτισμού είναι σε θέση να πετύχει και έχει ως θεμέλιο την  α υ τ ο ο ρ γ ά ν ω σ η. Αν είναι κάποιος να μας σώσει, είμαστε εμείς οι ίδιοι και κανείς άλλος! Αυτό σημαίνει αυτοοργάνωση.

Πώς λειτουργεί όμως η αρχή του Δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ο ύ   Α π ο κ ε ν τ ρ ω τ ι σ μ ο ύ; Θεωρητικά είναι απλό:  Κυρίαρχο όργανο είναι η οργάνωση βάσης, η οποία εκλέγει την τοπική ή κλαδική επιτροπή, η οποία με τη σειρά της εκλέγει τους αντιπροσώπους της στην περιφερειακή οργάνωση, ορίζοντας έτσι τα μέλη της περιφερειακής συνέλευσης, νομού επαρχίας και πόλης. Στη συνέχεια οι περιφερειακές οργανώσεις εκλέγουν τους εκπροσώπους τους στην κεντρική επιτροπή. Το σημαντικό είναι ότι η διαδικασία αυτή είναι διαρκής και ανοιχτή. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι η οργάνωση βάσης, και με τη σειρά της η περιφερειακή, δικαιούται ανά πάσα στιγμή  να εκλέξει άλλους εκπροσώπους στη θέση τους. Στο σημείο αυτό δεν υπάρχει φραγμός.

Στην ουσία πρόκειται για μια δημοκρατική διαδικασία σε διαρκή εξέλιξη, που συνδυάζει στοιχεία αντιπροσωπευτικής και άμεσης δημοκρατίας, όπως τονίζει ο Νίκος Πουλαντζάς: «Αλλά όταν αναφερόμαστε σήμερα σε έναν δημοκρατικό δρόμο προς τον δημοκρατικό σοσιαλισμό, η στρατηγική μας οφείλει όχι μόνο να μετασχηματίσει ριζικά, αλλά και να διατηρήσει μορφές αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και ελευθεριών, που για καιρό αποκαλούσαμε “τυπικές ελευθερίες”, αλλά που δεν είναι απλώς “τυπικές”. Αυτή η αντιπροσωπευτική δημοκρατία πρέπει την ίδια στιγμή να συνδυαστεί με τη δημιουργία μιας άμεσης δημοκρατίας στη βάση».[2]

Στον δημοκρατικό αποκεντρωτισμό υπάρχουν ασφαλιστικές δικλείδες. Σε περίπτωση που τα διάφορα όργανα στην δημοκρατικά δομημένη ιεραρχία κρίνουν ότι κάποια εκλεγμένα μέλη τους δεν ανταποκρίνονται στα καθήκοντά τους υπάρχει η δυνατότητα αντικατάστασής τους με απόφαση της οργάνωσης της κάθε οργανωτικής βαθμίδας. Η εναλλαγή στα αξιώματα της οργάνωσης δεν καθορίζεται μόνο από ένα συνέδριο που λαμβάνει χώρα σε ένα συγκεκριμένο χρόνο.

Η ηγεσία είναι απαραίτητη, όμως η ανάδειξή της πρέπει να έχει τις ανωτέρω προϋποθέσεις. Αλλιώς πέρα από προθέσεις, που μπορεί να είναι αγαθές, μεταβάλλεται από ηγεσία σε ανεξέλεγκτη δεσποτεία και ηγεμονία. Πολλοί αναζητούν απεγνωσμένα σωτήρες. Τέτοιοι σωτήρες, όπως γνωρίζουμε, κατέστρεψαν την Ελλάδα. Η ηγεσία πρέπει να αναδειχτεί φυσιολογικά από τη βάση, η οποία θα αναδείξει αξιοκρατικά την ηγεσία που της ανήκει και της ταιριάζει.

Το oοργανωτικό αυτό σχήμα έχει ορισμένα πλεονεκτήματα απέναντι στον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό.

Προϋποθέτει βέβαια μια ξεκάθαρη ιδεολογία και ένα σύστημα αξιών και αρχών, που αποτελούν τη βάση της δημοκρατικής συσπείρωσης και λειτουργίας. Ένα είδος δεσμευτικής διακήρυξης, όπως π.χ. ήταν η 3η του Σεπτέμβρη του ΠΑΣΟΚ. Χωρίς αυτή την προϋπόθεση, δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσει ο δημοκρατικός αποκεντρωτισμός δημιουργικά, δηλαδή να αποτελέσει ένα ομοιογενές και συνεκτικό σύνολο, που μπορεί να δράσει αποτελεσματικά. Ένα διακηρυκτικό κείμενο αρχών, στο οποίο να δεσμεύονται στο σύνολό τους τα μέλη ενός πολιτικού φορέα είναι κανόνας απαράβατος. Ένα κείμενο αρχών που θα περιλαμβάνει τα θέματα εθνικής κυριαρχίας, εδαφικής ακεραιότητας, λαϊκής κυριαρχίας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Ένα κείμενο αρχών όπου ο πολίτης θα κρίνει, θα ελέγχει και θα αποφασίζει, σύμφωνα και με αυτά που διακήρυξε ο Αριστοτέλης και αποτελούν την πεμπτουσία του Δημοκρατικού Αποκεντρωτισμού. Μιλάμε βέβαια για ιδανικές καταστάσεις, στις οποίες ωστόσο πρέπει να προσανατολιζόμαστε και προσεγγίζουμε.

Ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά, προσδιορίζοντας την έννοια του πολίτη διατείνεται ότι: «Πολίτης δ’ απλώς ουδενί των άλλων ορίζεται μάλλον ή τω μετέχειν κρίσεως και αρχής».^[3] Ο πολίτης δηλαδή ορίζεται όχι από κάποια άλλη ιδιότητά του, αλλά από την συμμετοχή του στη διαμόρφωση μιας συγκεκριμένης κριτικής άποψης και πρότασης, με βάση μια ανοιχτή δημοκρατική συζήτηση και προ πάντων στη συμμετοχή του στις αποφάσεις, δηλαδή στην εξουσία.

Χωρίς αυτή τη συμμετοχή στη διαμόρφωση και την συμμετοχή στην εξουσία, λόγω και έργω, δεν υπάρχει η έννοια του χειραφετημένου πολίτη, αλλά ούτε του χειραφετημένου λαού ή του εργάτη, αν θέλουμε να κάνουμε αναγωγή και στην εργατική τάξη. Τα σοβιέτ (συμβούλια εργατών, αγροτών), με αυτή την έννοια, ήταν ένα υπόδειγμα  μιας ιδανικής διαδικασίας απελευθέρωσης, φυσικά μακρόχρονης και επίπονης και πιθανώς με παλινδρομήσεις. Εντάσσονται συνάμα μέσα στο πνεύμα που εκφράζει ο Αριστοτέλης, ως αυτονομημένα και αυτοπροσδιοριζόμενα άτομα, που διαχειρίζονται τις τύχες τους με δική τους αυτενέργεια και αρχή, προερχόμενη εκ των ένδον και όχι εξωγενώς.

Αυτό φυσικά δεν αποκλείει την επήρεια έξωθεν, ως μετάδοση γνώσης. Ο πολίτης όμως είναι εκείνος που αποφασίζει και ουδείς άλλος αντ’ αυτού για τη χρήση της γνώσης αυτής. Γιατί συνήθως εκείνοι που κατέχουν τη γνώση έχουν την τάση και να επιβάλουν τη θέλησή τους, δηλαδή να κυριαρχούν.

Η δέσμευση συνεπώς σε διακηρυγμένες ιδεολογικές και οργανωτικές αρχές, αποδεκτές από όλους, είναι το εκ των ουκ άνευ προαπαιτούμενο. Η δημοκρατική λειτουργία δεσμεύει σε οράματα, αρχές και αξίες και όχι σε πρόσωπα ή ομάδες προσώπων ή και αρχηγούς και πραγματώνεται με έναν ορισμένο τρόπο, για την αποφυγή οποιασδήποτε κομματικής γραφειοκρατίας η επικράτησης ολιγαρχικών και αυταρχικών σχημάτων ή αυταρχικών ιερατείων, όπως συμβαίνει συνήθως.

Η καινοτομία της ανάδειξης των μελών των περιφερειακών και κεντρικών συνελεύσεων και επιτροπών από τις οργανώσεις βάσης», έχει πολλαπλά θετικά αποτελέσματα και εξασφαλίζει το «κρίσεως και αρχής» του Αριστοτέλη.

Πρώτο, βάση και κορυφή συμπίπτουν. Τα μέλη όλων των οργάνων σε όλες τις βαθμίδες είναι μέλη οργανώσεων βάσης. Χωρίς αυτή την ιδιότητα, χωρίς συμμετοχή στις διαδικασίες διαλόγου και αποφάσεων και χωρίς απ’ ευθείας εκλογή από τη βάση και τις περιφερειακές οργανώσεις δε μπορεί κανείς να γίνει μέλος οργάνου σε οποιοδήποτε επίπεδο και να αναδειχτεί στα κλιμάκια της ιεραρχίας και αυτής της ηγεσίας.

Δεύτερον αυτή η μορφή της οργάνωσης έχει το πλεονέκτημα να αμβλύνονται οι αντιθέσεις ανάμεσα στη βάση και την ηγεσία και να δημιουργείται ανάχωμα σε οποιαδήποτε προσπάθεια της ηγεσίας να ποδηγετεί τη βάση. Επιπλέον περιορίζεται η γραφειοκρατία, η αυθαιρεσία και η έλλειψη πληροφόρησης. Τέλος εξασφαλίζεται η αξιοκρατία. Ο φορέας έχει την ηγεσία που του προσήκει, λόγω επιπέδου ωριμότητας.

Με απλά λόγια: Η βάση έχει την ηγεσία που τις αξίζει. Το γνωστό του Ισοκράτη: «Το της πόλεως όλης ήθος, ομοιούται τοις άρχουσιν».

Ένα σημαντικό πλεονέκτημα ακόμη έχει σχέση με την κάθετη και οριζόντια διασύνδεση και πληροφόρηση. Στοιχείο σημαντικό για μια δημοκρατικά συγκροτημένη οργάνωση. Η υποκριτική άποψη ότι η οριζόντια διασύνδεση κι επικοινωνία δημιουργεί παράκεντρα εξουσίας δεν έχει καμία σχέση με μια συλλογική διαδικασία. Αντιθέτως. Η ελεγχόμενη πληροφόρηση προδίδει υστεροβουλία, γιατί στοχεύει στην χειραγώγηση.

Η αλληλοενημέρωση προς όλες τις κατευθύνσεις και η συνεργασία όλων των οργανώσεων μεταξύ τους και με την ηγεσία σε ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά θέματα αποτελεί στοιχείο διαλόγου και δημιουργικής δράσης των οργανώσεων σε όλα τα επίπεδα.

Αναπτύσσεται κατ’ αυτόν τον τρόπο ένα οργανωτικό σχήμα δικτύων, που μπορεί ευρέως να αξιοποιήσει την πληροφορική και το διαδίκτυο (ιντερνέτ).

Η πλατιά και ή δυνατόν πλήρης πληροφόρηση και αλληλοενημέρωση αποτελεί  προϋπόθεση και πρώτη προτεραιότητα, η οποία σπάει τα αντιδημοκρατικά στεγανά. Αυτή πρέπει να αναπτύσσεται στα συλλογικά όργανα, κάθετα και οριζόντια, όπου η αντιπαράθεση ιδεών και αντιλήψεων θα είναι κοινή ανάμεσα στους διανοούμενους και τους εργάτες (σε όλες τις κοινωνικές τάξεις) και η αποφάσεις θα παίρνονται από κοινού. Η μοντέρνα τεχνολογία μπορεί να έλθει αρωγός. Η ηγεσία παράλληλα θα αναδεικνύεται αξιοκρατικά και με συλλογικές διαδικασίες, δηλαδή γνήσια δημοκρατικά.

Μια τέτοιας μορφής οργάνωση, που εξασφαλίζει στα μέλη της τη δυνατότητα να μετέχουν άμεσα ή έμμεσα στο διάλογο και στις αποφάσεις του πολιτικού φορέα, να ασκούν έλεγχο και να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες, ξεπερνά τα ασφυκτικά όρια του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, όπου η ανάδειξη στελεχών προς την ηγεσία καθορίζεται στην πράξη από τα πάνω. Επιπλέον η προώθηση μελών της οργάνωσης προς τα ανώτερα κλιμάκια προϋποθέτει την εύνοια και την έγκριση του λεγόμενου καθοδηγητικού οργάνου.

Τέτοια φαινόμενα είναι κατά βάση αδύνατο ή εν πάση περιπτώσει δύσκολο να αναπτυχθούν στα πλαίσια του δημοκρατικού αποκεντρωτισμού, όπου η ηγεσία εγγυημένα προέρχεται και ελέγχεται από τη βάση του πολιτικού φορέα και με τις δημοκρατικές ασφαλιστικές δικλείδες δύσκολα γραφειοκρατείται και αυτονομείται.
Τέλος πρέπει να τονιστεί ότι ένας πολιτικός φορέας πρέπει να ενεργεί παιδευτικά στη διαμόρφωση μιας κοινωνικής συνείδησης των μελών της και της κοινωνίας γενικότερα, που να ανταποκρίνεται στα οράματα και στις αρχές και αξίες ενός δημοκρατικού σοσιαλισμού. Η διαδικασία αυτή είναι πολύ δύσκολη, γιατί στόχο έχει να αλλάξει την μικροαστική και αστική συνείδηση σε απελευθερωτική. Γι’ αυτό ισχύει σε τελευταία ανάλυση αυτό που είχε πει κάποτε ο Σάκης Καράγιωργας για τη λειτουργία των κομμάτων που επικαλούνται την κοινωνική απελευθέρωση, παίρνοντας ως αφορμή τα εκφυλιστικά φαινόμενα του ΠΑΣΟΚ:«Το σοσιαλιστικό Κόμμα πρέπει να αποτελέσει τον ισχυρότερο μηχανισμό πολιτικής διαπαιδαγώγησης των ανθρώπων στην ιδέα της κοινωνικής δημοκρατίας. Λόγω της σημασίας που έχει η εγχάραξη της ιδέας αυτής για τη λειτουργία της κοινωνικής δημοκρατίας, το σοσιαλιστικό κόμμα θα πρέπει να είναι περισσότερο όργανο ιδεολογικής και πολιτικής διαπαιδαγώγησης και λιγότερο όργανο πολιτικής εξουσίας».[4]

[1] Νίκος Πουλαντζάς, Κείμενα, Μαρξισμός, Δίκαιο, Κράτος, ό.π., σ. 479.  Γνωστό είναι και το απόφθεγμά του: «Ένα είναι βέβαιο: ο σοσιαλισμός ή θα είναι δημοκρατικός ή δεν θα υπάρξει». ό.π., σ. 491.

[2] Νίκος Πουλαντζάς, Κείμενα, Μαρξισμός, Δίκαιο, Κράτος, ό.π., σ. 511.

[3] Βλ. Αριστοτέλους Πολιτικά, Γ΄, 125α. Και περεταίρω: Παναγιώτης Παπαγαρυφάλλου,Αρχαία και σύγχρονη Δημοκρατία, εκδ. «Πελασγός», Αθήνα 2007, σ. 73.

[4] Κείμενα Σάκη Καράγιωργα, 3^ος τόμος, σελ. 275. Βασικά ο Σάκης Καράγιωργας θέλησε να δείξει ποιος θα έπρεπε να είναι συγκεκριμένα ο ρόλος του ΠΑΣΟΚ, που κάθε άλλο παρά ανταποκρίθηκε σ’ αυτά τα καθήκοντα, όπως τα περιγράφει ο ίδιος, τονίζοντας επιπλέον ότι «το σοσιαλιστικό κόμμα θα πρέπει να είναι δημοκρατικά οργανωμένο», τη στιγμή που εξελίχτηκε σε αρχηγικό.

Βλ. και: Δαμιανός Βασιλειάδης, Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός ή Αποκεντρωτισμός, Αυταρχική Συγκεντρωτική ή Δημοκρατική Αποκεντροτική Εξουσία, εκδ. «Γόρδιος», Αθήνα 2014.

Πηγή