ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ
(από το 2018: )
ΗΝΩΜΕΝΗΣ
ΜΕΓΑΛΗΣ ΣΤΟΑΣ της ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΔΕΓΜΕΝΟΥ ΣΚΩΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ
; …1867/1868…1988…2017…2019…
Η ιστορία του σύγχρονου ελευθεροτεκτονισμού ξεκινά πριν από τριακόσια χρόνια όταν τέσσερεις προυπάρχουσες στοές συναντήθηκαν την την ημέρα του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστή (24 Ιουνίου) του σωτηρίου έτους 1717 ζυθοπωλείον the Goose and Gridiron . Σε αυτή την πανηγυρική Συνέλεση εξέλεξαν πρώτο Μεγάλο Διδάσκαλο τον κύριο Anthony Sayer ως «Κέντρο Ενότητος και Αρμονίας». Το ονομα της πρώτης αυτής στοάς ήταν Μεγάλη Στοά του Λονδίνου και του Ουέστμινστερ. Στη συνέχεια ματονομάστηκε σε Πρωταρχική Μεγάλη Στοά της Αγγλίας (Premier Grand Lodge of England) .
Πριν από αυτή την ιστορική εξέλιξη και την καταγεγραμμένη ιστορία πο επακολούθησε υπάρχουν δυο τουλάχιστον βασικές ρίζες. Οι μεσαιωνικές συντεχνίες και η εσωτερική, προφορική παράδοση. Έτσι και η ιστορία του Ελληνικού Ελευθεροτεκτονισμού μπορεί να βρει τις ρίζες του και τον συσχετισμό με τον ευρωπαϊκό αντίστοιχο αφ ενός στις παραδόσεις των αρχαίων Διονυσιακών Συντεχνιών που μέσω των Κομακίνων πέρασαν στην Ευρώπη, Έλληνες διδάσκαλους της Τέχνης που κατά τον μεσαίωνα έφυγαν από το Βυζάντιο και κατηύθυναν τις ευρωπαϊκές συντεχνίες όπως τον μυθικό Naymus Graecus και τις νεότερες ισχυρές επαγγελματικές συντεχνίες ή αδελφάτα ή σινάφια όπως ο περίφημος συνεταιρισμός στα Αμπελάκια που από τον ελλαδικό χώρο εξάπλωναν την επιρροή τους σε ολόκληρη την οθωμανική αυτοκρατορία, τα Βαλκάνια και τις Ευρωπαϊκές χώρες.
Δεν πρέπει ακόμα να λησμονήσουμε ότι σπουδαία μυθικά πρόσωπα που η δράση τος διαμόρφωσε κατά την αναγέννηση την παράδοση του πρώιμου τεκτονισμού όπως ο Παράκελσος και ο Χριστιανός Ροδόσταυρος, αναζήτησαν γνώση κοντά σε «διδασκάλους της Ανατολής». Και η ανατολή που αναφέρουν δεν ήταν παρά η «καθ ημάς Ανατολή», η Κωνσταντινούπολη, η Βόρειος Ελλάδα και τα μοναστήρια του Αγίου Όρους και η Κύπρος .
Σκωτικός Τύπος και Γαλλία
Μια κοινή απορία όχι μόνο μεταξύ των μη τεκτόνων είναι πως συσχετίζεται η Σκωτία με τη Γαλλία όπου αρχικά αναπτύχθηκε και απ όπου στη συνέχεια διαδόθηκε στα δυο ημισφαίρια ο Σκωτικός Τύπος. Οι πρώτες στοές μη χειρώνακτων δηλαδή όπως λέγονται θεωρητικών τεκτόνων υπάρχουν στη Σκωτία από τις αρχές του 17ου αιώνα.
Ήδη το 1599 στου κανόνες που συντάσσει ο Κύριος των Έργων του βασιλείου Ρόμπερτ Σόου γίνεται αναφορά σε μια εσωτερική γνώση και ιεραρχία πέραν από εκείνη των οικοδόμων και εργατών.
Η δε Μητέρα Στοά του Σκωτικού τεκτονισμού Kilwinning , η οποία είναι η αρχαιότερη σταθερά λειτουργούσα στοά παγκοσμίως, τηρεί αδιαλείπτως πρακτικά από το 1642.
Και ακόμα οι μη Σκώτοι Βρετανοί πρώτοτέκτονες του 17ου αιώνα όπως ο Άσμολ ήταν οπαδοί της βασιλικής δυναστείας των Στιούαρτ. Οι Στιούαρτ όπως και όλοι οι σκώτσέζοι είχαν παραδοσιακά εξαιρετικές σχέσεις με τους Γάλλους. Όταν λοιπόν στα τέλη του 17ου αιώνα ο εμφύλιος πόλεμος υποχρεώνει τον Ιάκωβο Β΄ Στιούαρτ να καταφύγει στη Γαλλία μέλη του Βασιλικού Ιρλανδικού Συντάγματος που τον έχουν ακολουθήσει στην εξορία ιδρύουν στις 25 Μαρτίου 1688 την πρώτη Στοά σε Γαλλικό έδαφος. Το όνομά αυτής της Στοάς ήταν La Parfaite Égalité στο Saint-Germain-en-Laye.
Αμέσως μετά την ίδρυση των πρώτων Μεγάλων Στοών είναι σαφές ότι ονομάζουν σκωτικούς τους πέραν των τριών πρώτων βαθμούς.
Οι σκωτικοί βαθμοί λοιπόν οργανώνονται, αναπτύσσονται και διαμορφώνονται στη Γαλλία από τις Μεγάλες Σκωτικές «Μητέρες Στοές» για να φτάσουμε στο 1786 όπου με τα Μεγάλα Συντάγματα του Αυτοκράτορα Φρειδερίκου συνενώνονται όλα τα σκωτικά συστήματα στον Αρχαίο και Αποδεδεγμένο Σκωτικό Τύπο. Τύπος που πέρασε στη Νέα Γη της Αμερικής από Γάλλους αδελφούς που συγκρότησαν το πρώτο Ύπατο Συμβούλιο το 1804 στην πόλη που ονομάστηκε προς τιμή του Καρόλου Στιούαρτ, Τσάρλεστον.
Ο Τεκτονισμός στην Ανατολική Μεσόγειο
Πολύ σύντομα μετά την ίδρυση της Πρωταρχικής Μεγάλης Στοάς του Λονδίνου το 1717, εισάγεται ο σύγχρονος ελευθεροτεκτονισμός στην ανατολική Μεσόγειο. Γύρω στο 1726 υπάρχουν πληροφορίες για λειτουργία τεκτονικής στοάς στην Κωνσταντινούπολη και στην περιοχή του Γαλατά.
Δεν υπάρχουν στοιχεία για την Μεγάλη Στοά από την οποία εξηρτάτο ούτε το όνομά της, αλλά γι’αυτήν την Στοά αναφέρουν πολλοί Έλληνες λόγιοι. Πιθανολογείται ότι απαρτιζόταν από Ευρωπαίους διπλωμάτες και εμπόρους κυρίως Γενουάτες που δρούσαν εκείνη την εποχή στην πρωτεύουσα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Το 1744 o Σκωτσέζος Alexander Drummond τοποθετείται πρόξενος της Μεγάλης Βρετανίας στο Χαλέπι της Συρίας. Ταυτόχρονα είναι εξουσιοδοτημένος από την Μεγάλη Στοά της Σκωτίας να ιδρύσει στοές στην ανατολική Μεσόγειο και του έχει αποδοθεί ο τίτλος του «Περιφερειακού Μεγάλου Διδασκάλου για τις Μεσογειακές χώρες της Ευρώπης και της Ασίας».
Στο μακρύ ταξίδι του πέρασε από την Ζάκυνθο τα Κύθηρα τη Μύκονο και τη Δήλο. Στη Ζάκυνθο σύμφωνα με το ημερολόγιο του συζήτησε με κατοίκους του νησιού μεταξύ των οποίων και ένας ιερέας, περί του τεκτονισμού. Βέβαια στοά επίσημα δεν ιδρύθηκε όμως ίσως συνέβαλε στην μεγάλη ανάπτυξη που είχε ο τεκτονισμός τα επόμενα χρόνια στα Επτάνησα. Στη συνέχεια φτάνει στη Σμύρνη όπου υπήρχε τεκτονική δραστηριότητα ήδη από το 1738 και σύμφωνα με τη μαρτυρία του ιδρύει τεκτονική στοά. Τέλος περνώντας από την Κύπρο καταλήγει στο Χαλέπι και ιδρύει μια ακόμα στοά. Και στις δυο χρησιμοποιεί το όνομα της Μητέρας Στοάς του σκωτικού τεκτονισμού Kilwinning.
Οφείλουμε να προσθέσουμε ότι στην Οθωμανική Θεσσαλονίκη η Μητέρα Στοά του Σκωτικού τεκτονισμού ‘Saint-Jean d’Ecosse’, ιδρύει γύρω στο 1780 στοά μετά την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη με το όνομα Saint-Jean d’Ecosse de l’Amitié’.
Εν τω μεταξύ ήδη από το 1738 ο πάπας Κλήμης ΙΒ΄ με τη βούλα In eminenti apostolatus specula έχει καταδικάσει τον τεκτονισμό. ,
Πιθανόν και λόγω της δράσης του Drummond ο μητροπολίτης Σμύρνης ενημερώνει τον Πατριάρχη Παίσιο(1744-1748) περί «τής τάξεως και του νεωτερισμού» των τεκτόνων της πόλης του και με πατριαρχική επιστολή καταδικάστηκε για πρώτη φορά ο Τεκτονισμός. Ο πατριάρχης αποκηρύσσει το 1745 τους Τέκτονες όχι όμως με το σκεπτικό ότι ο Τεκτονισμός είναι θρησκεία ή αίρεση αλλά ότι ο Τεκτονισμός καλλιεργεί τον αθεϊσμό. Το γεγονός αυτό αποτελεί και την πρώτη πράξη αντιμασονισμού στον Ελλαδικό χώρο.
Γύρω στο 1748 ο μοναχός Καισάριος Δαπόντε συντάσσει το ανέκδοτο έργο του Βίβλος Βασιλειών (έχει διασωθεί στο χειρογραφο255 της Μονής Ξηροποτάμου, έναν Κώδικα που προέρχεται από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και φυλάσσεται στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Βυτίνας, καθώς και στον Κώδικα του Γεδεών που υπάρχει στη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων). Με τον τίτλο «Τάξις γινομένη επί υποδοχή τινὸς Ελευθέρου Κονιάτου» περιέχει ένα Τυπικό της μυήσεως στο 1ο βαθμό σχεδόν όμοιο με αυτό που ακολουθούν και σήμερα οι Στοές του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου. Το ίδιο κείμενο περιλαμβάνει και ένα χειρόγραφο του Πατριάρχη Καλλινικου Δ που φυλάσσεται σήμερα στη Δημόσια βιβλιοθήκη Ζαγοράς υπό τον τίτλο «Είδησις των τάξεων των Μουρατόρων όπου φυλάττουσιν, όταν προσδεχθώσι τινὰ μέλλοντα λευκανθήναι». Εκείνη την εποχή βεβαίως δεν υπάρχουν τυπωμένα τεκτονικά τυπικά. Τα κείμενα που κυκλοφορούν ήταν συνήθως αντιτεκτονικά και έχουν σκοπό να εκθέτουν τους τέκτονες. Όπως έχει πλέον αποδειχθεί απόλυτα τόσο το κείμενο του Δαπόντε όσο και του Πατριάρχου Καλλίνικου αποτελούν μεταφράσεις ενός γαλλικού κειμένου που είχε συντάξει το 1737 ένας αξιωματικός της Γαλλικής αστυνομίας , ο René Hérault και το οποίο στη συνέχεια κυκλοφόρησε ευρέως σε ολόκληρη την Ευρώπη με τον τίτλο La Réception d’un Frey Maçon .
Και πιθανότατα και οι δύο ιερείς ήρθαν σε επαφή με το κείμενο κατά τη διαμονή τους στις παραδουνάβιες ηγεμονίες όπου υπήρχε εξαιρετικά ανεπτυγμένο το ελληνικό στοιχείο.
Στις παραδουνάβιες ηγεμονίες εκδηλώθηκε με έντονο συμμετοχή του ελληνικού στοιχείου ο ελευθεροτεκτονισμός πολύ πριν από το 1821, έτος κατά το οποίο αρχίζει ο αγώνας υπέρ της ανεξαρτησίας από την Τουρκική κατοχή.
Μέσα στις εκεί Ελληνικές κοινότητες βρίσκει εύφορο έδαφος ο τεκτονισμός καθόσον και ο τρόπος λειτουργίας των Στοών και το Τεκτονικό Ιδεώδες ευνοούν την δημιουργία ομάδων προετοιμασίας της Ελληνικής Επαναστάσεως.
Έτσι επί της ηγεμονίας του Κωνσταντίνου Μαυροκορδάτο στης Μολδαβία και τη Βλαχία ιδρύθηκαν από τον ιταλό γραμματέα του Carra, οι πρώτες στοές στο Γκαλάτσι (1734) και το Ιάσιο (1735) στην οποία προήδρευε ο ίδιος ο Μαυροκορδάτος.
Τεκτονες ακόμα ήταν ο δραγουμάνος Κωνσταντίνος Καρατζάς ο Μπάνος που μυήθηκε το 1791 στη στοά Zur siegenden Wahrheit του Βερολίνου , ο Αλέξανδρος Μουρούζης αδελφός του ηγεμόνα Κωνσταντίνου Μουρούζη που μυήθηκε στη στοά St. Andreas zu den drei Seeblattern στο Σίμπινι (Sibiuή Hermannstadt) το 1776 και τέλος και ιδιαίτερα ο ηγεμόνας της Μολδαβίας και της Βλαχίας Κωνσταντίνος Υψηλάντης , που μυήθηκε το 1784 στη στοά Zu den drei Saulen στο Μπράσοβο (Brașov ή Kronstadt).
Την ίδια εποχή από τον ίδιο πυρήνα αδελφών ιδρύονται Τεκτονικές Στοές στο Βελιγράδι, το Βουκουρέστι και την Αθήνα όπου χρησιμοποιούνται μεταφρασμένα στην Ελληνική γλώσσα τα Σκωτικά Τυπικά της Στοάς της Βιέννης. Στη Βιέννη ο Ρήγας Φεραίος ιδρύει την τεκτονικής μορφής ομάδα των «Καλών Εξαδέλφων» και το τεκτονισμό σύστημα χρησιμοποιείται τόσο στο έργο του όσο και στην Φιλική Εταιρία. Από τους στενούς συντρόφους του Ρήγα ενδεικτικά να αναφέρουμε τον Πασβανογλου που συμμετείχε στην απελευθέρωση της Βουλγαρίας ίδρυσε στοά στο Βιδίνι και τον γιατρό του τσάρου Αλέξανδρου Πέτρο Φρανκ που ήταν μέλος στοών της Αυστρίας.
Ιόνια νησιά και η Ελληνική Επανάσταση
Εκεί όμως όπου ο Τεκτονισμός βρίσκεται σε εξαιρετική άνθιση είναι τα Ιόνια Νησιά, όπου ήδη από τα μέσα του 18ου αιώνα εργάζεται η Στοά Beneficenza (αγαθοεργία). Όπως αναφέρει ο Δάνδολος η στοά ιδρύθηκε το 1740 στην υπό ιταλική κυριαρχία Κέρκυρα και σταμάτησε πολύ γρήγορα της εργασίες της πιθανά λόγω της παπικής καταδικαστικής βούλας. Η στοά αυτή επαναλειτουργεί κανονικά το 1781 με την έγκριση της Μεγάλης Σκωτικής Μητέρας Στοάς της Βερόνα που εδρεύει στην Πάδοβα µε τη σύμφωνη γνώμη του Σκωτικού Διευθυντηρίου της Ιταλίας, το οποίο υπαγόταν στο Γενικό Διευθυντήριο της Λυών. Το δίπλωμα έχει ημερομηνία την 13η Ιουνίου 1782 και το υπογράφει ο Μέγας Διδάσκαλος Κόµης Μάρκος Χαρβούρης. Ο Κεφαλλονίτης στην καταγωγή διάσημος ιατρός και χημικός της εποχής του και πρώτος καθηγητής χημείας στην έδρα που ίδρυσε το Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, προεδρεύει στις ιταλικές στοές και πρέπει να αναφέρουμε την στενή του σχέση με τον στρατηγό Μελισσινό ο οποίος θα ιδρύσει το πρώτο καθαρά Ρώσικο τεκτονικό σύστημα που θα κυριαρχήσει για χρόνια σε αυτή τη μεγάλη αυτοκρατορία της ανατολής. Η αναφορά γίνεται για να σημειωθεί η σχέση αλλά και η επιρροή που έχουν στον ευρωπαϊκό τεκτονικό γίγνεσθαι Έλληνες αδελφοί πολύ πριν υπάρξει το σύγχρονο ελληνικό κράτος.
Μετά την ανακήρυξη της ανεξάρτητης πολιτείας των Ιονίων νήσων ο Κόμης Διονύσιος Ρώμας ηγείται του Κερκυραϊκού τεκτονισμού. Όπως αναφέρει ο ίδιος μετά το 1806 η Beneficenza αναπτύσσεται λειτουργώντας ως Μητέρα στοά δημιουργώντας στοές και σε άλλα νησιά - την «Saint Napoleon» το 1809 και την «Ένωσις» στην Ανατολή Λευκάδας το 1810- αλλά και στην Ήπειρο και τη Θεσπρωτία και έχοντας στην Κέρκυρα εν λειτουργία περιστύλιο επιγενόμενου σκωτικού βαθμού..
Το 1811 ο Ρώμας επισκέπτεται το Παρίσι και θέτει τις συμβολικές στοές υπό την αιγίδα της Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας και το Σκωτικό Περιστύλιο υπό την αιγίδα της Μητρικής Σκωτικής Μεγάλης Στοάς Saint Alexandre d'Écosse et le Contrat Social réunis. Και πετυχαίνει μια σημαντική διπλωματική νίκη δηλώνοντας στο αίτημά του ότι το όνομα της στοάς Bienfaisance et Philogénie Réunies, σημαίνει φίλος του γένους των Ελλήνων και αν αυτό θεωρείται πολιτική πράξη να το συζητήσουν. Οι Γάλλοι τέκτονες το αποδέχονται απόλυτα παίρνοντας θέση στην ελληνική διεκδίκηση 10 χρόνια πριν την έναρξη της επανάστασης.
Ο Ρώμας και οι Κερκυραίοι αδελφοί λειτουργούν πλέον ως περιφερειακή Μεγάλη Στοά της Γαλλίας ιδρύοντας στοές μεταξύ των οποίων το 1815 ο «Αναγεννηθείς Φοίνιξ» εν Ανατολή Ζακύνθου όπου θα μυηθεί ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Το 1816 και αφού τα Επτάνησα έχουν περιέλθει υπό την κυριαρχία των Άγγλων ο Ρώμας παρακινεί τους αδελφούς να ιδρύσουν πλέον αυτόνομη ελληνική εθνική δύναμη, την Γαληνοτάτη Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδος. Στη συνέλευση παροτρύνει τους αδελφούς να προσφέρουν τον τίτλο του Μεγάλου Διδασκάλου στον Άγγλο Μεγάλο Διδάσκαλο Δούκα του Σάσεξ, ο οποίος απεδέχθει το αίτημα το 1823 και διατήρησε τη θέση μέχρι τον θάνατό του το 1843
Το 1862 πρώην μέλη της στοάς Αστήρ μαζί με Άγγλους αξιωματικούς ιδρύουν στην Ζάκυνθο την Συμβολική Στοά «Αστήρ της Ανατολής» υπ’αρ. 880 που είναι η μόνη Στοά στην Ελληνική Επικράτεια που τελεί μέχρι και σήμερα υπό την αιγίδα της Ηνωμένης Μεγάλης Στοάς της Αγγλίας.
Η Γαληνοτάτη Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδος φαίνεται να λειτουργεί μέχρι το 1857 όπου έχουμε τα τελευταία γραπτά ντοκουμέντα και διπλώματα που έχει εκδώσει πριν πάψει τις εργασίες της.
Οφείλουμε να αναφέρουμε την τεκτονική ιδιότητα του εκ των ιδρυτών της Φιλικής Εταιρίας Εμμανουήλ Ξάνθου, του Αλεξάνδρου και Νικολάου Υψηλάντη και του Ιωάννη Καποδίστρια οι οποίοι όχι μόνο επηρεάστηκαν από τις τεκτονικές ιδέες αλλά χρησιμοποίησαν και τον τεκτονισμό κατά την προετοιμασία της ελληνικής επανάστασης.
Τέλος πρέπει να σημειωθεί ότι οι Γάλλοι αδελφοί είχαν φτιάξει στοές στη Μασσαλία που οργάνωναν δίκτυο εθελοντών και εφοδιασμού προς τους επαναστατημένους Έλληνες Κατά την πολιορκεί της Ακροπόλεως φιλέλληνες αδελφοί υπό τον Κάρολο Φαβιέρο διέσπασαν την πολιορκία μεταφέροντας πολεμοφόδια και έμειναν να υπερασπιστούν τον ιερό μας βράχο. Στις2 Ιανουαρίου 1827 και έχοντας σχετική άδεια από τη Γαλλία συνεδρίασαν κανονικά ως στοά με το όνομα «τα Θετά Τέκνα των Αθηνών και της Σπάρτης»
Η γέννηση του Ελληνικού Τεκτονισμού
Όπως ήδη αναφέραμε, η Μεγάλη Στοά των Επτανήσων έπαψε να λειτουργεί το 1857. Το 1861, τρια χρόνια πριν την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα Άγγλοι στρατιωτικοί που βρίσκονταν στη Ζάκυνθο ίδρυσαν την Star of the East Lodge 880. Η στοά αυτή λειτουργεί μέχρι σήμερα υπό την αιγίδα της Ηνωμένης Μεγάλης Στοάς της Αγγλίας και ήταν η πρώτη και μόνη στοά στην Ελλάδα που λειτουργούσε για πάνω από 100 χρόνια το Emulation ritual.
Την ίδια περίοδο ιδρύονται και λειτουργούν σε διάφορες πόλεις της απελευθερομένης Ελλάδας τεκτονικές στοές υπο την αιγίδα της τότε Μεγάλης Ανατολής της Ιταλίας .
Το 1863 αποκτούν ημιαυτονομια με τη μορφή Διευθυντηρίου και το 1868 με Διάταγμα του Μεγάλου Διδασκάλου της Μεγάλης Ανατολής της Ιταλίας ιδρύεται η Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδος (μετέπειτα Μεγάλη Στοά της Ελλάδος). Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζουν και λειτουργούν με ένα διευθυντήριο στο οποίο προεδρεύει ως Πρόσθετος Μέγας Διδάσκαλος ο Νικόλας Δαμασκηνός.
Το Μέγα Συμβούλιο δεν είχε καταφέρει να εκλέξει Μεγάλο Διδάσκαλο εξαιτίας διαφωνιών, που αφορούσαν στις ιδιότητες και το πρόσωπο, που θα μπορούσε να αναλάβει το αξίωμα.
Τον Οκτώβριο του 1869 προτάθηκε για Μέγας Διδάσκαλος ο Πρίγκηπας Δημήτριος Ροδοκανάκης, απόγονος αριστοκρατικής οικογένειας του Βυζαντίου, που έχαιρε ιδιαίτερης εκτιμήσεως στην αλλοδαπή και ιδίως εις την Σκωτίαν-Αγγλίαν. Ο Ροδοκανάκης απεδέχθει την πρόταση και στις 18 Οκτωβρίου 1869 μυήθηκε στους τρεις συμβολικούς βαθμούς του Ελευθεροτεκτονισμού από τον Μεγάλο Διδάσκαλο της Σκωτίας στη Σκωτική Στοά Άγιος Ανδρέας υπ αριθ. 48 του Εδιμβούργου. Την 28η Απριλίου 1870, σε ειδική συνεδρία του 33ου βαθμού του Υπάτου Συμβουλίου της Σκωτίας, ο Δημήτριος Ροδοκανάκης μυήθηκε στον 33ο βαθμό και έγινε μέλος αυτού του Υπάτου Συμβουλίου προκειμένου να έλθει στην Ελλάδα και να ιδρύσει το Ύπατο Συμβούλιο του 33ου βαθμού. Όμως ο Γαλλογερμανικός Πόλεμος εμπόδισε την άφιξή του στην Ελλάδα όπου ο Ελληνικός Ελευθεροτεκτονισμός αποσυντέθηκε σχεδόν τελείως. Το Σεπτέμβριο του 1871 ο Δημήτριος Ροδοκανάκης φτάνει στην Ελλάδα. Τους επόμενους μήνες ταξιδεύει σε όλη την Ελλάδα όπου υπήρχαν στοές για να εξομαλύνει τις διαφορές και να τις αναβιώσει. Την 21η Ιουλίου 1872 συνέρχεται η Γενική Συνέλευση της Μεγάλης Ανατολής της Ελλάδος και την επόμενη ημέρα ο Δημήτριος Ροδοκανάκης εκλέγεται Μέγας Διδάσκαλος.
Την 24η Ιουλίου 1872 και βάση των εξουσιών που του είχε απονείμει το Ύπατο Συμβούλιο του 33ου της Σκωτίας εγκαθιστά το Ύπατο Συμβούλιο της Ελλάδος του 33ου βαθμού και ο ίδιος αναλαμβάνει πρώτος Ύπατος Μέγας Ταξιάρχης του Αρχαίου και Aποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου της Ελλάδας .
Στη συνέχεια η λειτουργία της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος που ασκησε αποκλειστικά τον Αρχαίο καιAποδεδεγμένο Σκωτικό Τύπο είναι αδιάλειπτη με σημαντικές προσφορές στους εθνικούς και κοινωνικούς αγώνες.
Κατά την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής (1941-1944), η Μεγάλη Στοά τέθηκε εν ύπνω αφού ο Τεκτονισμός εθεωρείτο ένας εκ των κυρίων εχθρών του Γ’ Ράιχ και οι περισσότεροι τέκτονες όπως συνέβει σε όλη την Ευρώπη οδηγήθηκαν στα κρεματόρια. Πολλοί τέκτονες συμμετείχαν ή οργάνωσαν αντιστασιακές οργανώσεις όπως για παράδειγμα ο «Φοίνιξ» που οργάνωσε ο μαθητής του Σπυρίδωνός Νάγου, Ιωάννης Βασιλής και μέλη της στοάς Προμηθεύς υπ αριθ. 37. και ο Νίκος Καρβούνης που μεταξύ άλλων έγραψε και τους στίχους του διάσημου ύμνου της εθνικής αντίστασης «Στ’ άρματα, στ’ άρματα» (Βροντάει ο Όλυμπος).
Μετά την απελευθέρωση οι Έλληνες τέκτονες συνέβαλαν στην με όλες τις δυνάμεις τους στην ανόρθωση της πατρίδας μας. Ίδρυσαν μεταξύ άλλων τις πρώτες νυχτερινές επαγγελματικές σχολές μέσης Εκπαιδεύσεως «Μέλης» και «Φοίνιξ» που πήραν το όνομας τους από τις ομόνυμε Στοές και την παιδόπολη «η Θεομήτωρ». Ο Μέγας Διδάσκαλος Αλέξανδρος Τζαζοπούλος με τον Γεώργιο Κατσαφάδο ίδρυσαν και διηύθυναν την «Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία» , τον «Οίκο Ξενίας και Περιθάλψεως Ασθενών» στην Κάτω Κηφισιά, για καρκινοπαθείς που προέρχονταν από την Επαρχία και στη συνέχεια το Αντικαρκινικό Νοσοκομείο «`Άγιοι Ανάργυροι». Ο Αλέξανδρος Τζαζόπουλος άφησε όλη την περιουσία του στον «Οίκο Ξενίας και Περιθάλψεως Ασθενών» και το σπίτι του στο τέρμα Πατησίων και στο οποίο δημιουργήθηκαν εξωτερικά ιατρεία του Ογκολογικού Νοσοκομείου οι Άγιοι Ανάργυρο
Με αυτό τον τρόπο ο Ελληνικός τεκτονισμός λειτούργησε μέχρι το 1986 ασκώντας σταθερά και αποκλειστικά τον Αρχαίο και Αποδεδεγμένο Σκωτικό Τύπο και την παράδοσή του.
Η νεότερη ιστορία και οι μεγάλες ρήξεις.
Το 1976 μια ομάδα ελλήνων αδελφών μυήθηκαν στον Τύπο της Υόρκης εισαγωντας το στην χώρα μας. Ο Τύπος αυτός είχε αναπτυχθεί στην Αμερική ενώνοντας σε μια σειρά τους λεγόμενους παράπλευρους ή επιγενόμενους πέραν των τριών Συμβολικών βαθμούς που είχαν εξελιχθεί στη Αγγλία. Πολλοί αδελφοί πλαισίωσαν αμέσως τους πρώοτυς ιδρυτές και ο Τύπος αναπτύχθηκε με μεγάλη επιτυχία στο Μέγαρο της οδού Επταχάλκου 9, στο Θησείο όπου είχε εγκατασταθεί.
Μεταξύ των μελών συμπεριέλαβαν μεταξύ άλλων τα μέλη του Συμβουλίου της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος και αδελφούς που κατείχαν τον 33ο βαθμό.
Η αρμονική συνεργασία εξελίχθηκε τόσο καλά ώστε τον Οκτώβριο του 1978 η Μεγάλη Στοά της Ελλάδος, το Ύπατο Συμβούλιο και το Μέγα Περιστύλιο της Ελλάδος υπέγραψαν μια επιστολή προθέσεως στη βάση κοινού και αμοιβαίου σεβασμού και συνεργασίας. Η αρμονία δεν διήρκησε για πολύ και οι αντιθεσεις κορυφώθηκαν το 1985 όταν με εγκύκλιο κηρύχθηκε “αντικανονικό” το Τάγμα της Υόρκης απαγορεύοντας στους Διδασκάλους των Στοών την συμμετοχή τους σε αυτό.
Αυτή η ενέργεια εδωσε την αφορμή για τις διασπάσεις του ελληνικού τεκτονισμού που οδήγησαν στη δημιουργία διαφορετικών Μεγάλων Στοών και την εισαγωγή και την άσκηση διαφορετικών τεκτονικών Τύπων.
Τον Μάιο του 1986, έξι Στοές υπογράφουν μια διακήρυξη με την οποία αποκηρύσσουν τη Μεγάλη Στοά της Ελλάδος και στη συνέχεια, την 7η Ιουνίου 1986 ιδρύουν μια νέα Μεγάλη Στοά, την Εθνική Μεγάλη Στοά της Ελλάδος. Εγκαθιδρύων Αξιωματικός ήταν ο ο αδελφός William R. J. Eve, Πρώην Αναπληρωτής Μέγας Διδάσκαλος, μέλος της Στοάς “Molesey Lodge, No. 2473” της Ηνωμένης Μεγάλης Στοάς της Αγγλίας.
Η καινούργια αυτή Μεγάλη Στοά αποφασίζει μετά από 100 χρόνια αδιάλειπτης και αποκλειστικής άσκησης του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου την εισαγωγή και αποκλειστική λειτουργία σε όλες τις Συμβολικές Στοές της του Αγγλικού Τύπου της Αμίλλης (Emulation).
Η Μεγάλη Στοά της Ελλάδος προκειμένου να διατηρήσει τις σχέσεις της με την Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας αποφασίζει εν μια νυκτί να εγκαταλείψει τον Αρχαίο και Αποδεδεγμένο Σκωτικό Τύπο που ασκείτο παραδοσιακά στην Ελλάδα για περισσότερο από 150 χρόνια και μετονομάζει την Μεγάλη Στοά της Ελλάδος του Α.Α.Σ.Τ. σε Μεγάλη Στοά της Ελλάδος των Αρχαίων Ελευθέρων και Αποδεδεγμένων Τεκτόνων.
Αντιδρώντες στις ανεξέλεγκτες αυτές επιλογές και εξελίξεις αδελφοί διακηρύσσουν τον Φεβρουάριο 1988, την πίστη τους στον Αρχαίο και Αποδεδεγμένο Σκωτικό Τύπο και στην διατήρηση των Τυπικών και των Παραδόσεών του. Αποκηρύσσουν τις νέες μεταρρυθμίσεις και μεθοδεύσεις και αποχωρούν αποφασίζοντας να συνεχίσουν τη λειτουργία της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου, συνεχίζοντας έτσι την παράδοση που ασκείται αδιάσπαστα στην Ελλάδα από το 1868.
Στη συνέχεια, η Μεγάλη Στοά της Ελλάδος του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου εντάχθηκε και συμμετέχει στην Συνομοσπονδία των Ηνωμένων Μεγάλων Στοών της Ευρώπης του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου (International Confederation of the United Grand Lodges ofEurope ), διατηρώντας κανονικές σχέσεις με τις αντίστοιχες Μεγάλες Στοές του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου.
Τον Δεκέμβριο του 2016 ολοκληρώθηκε η τριετής θητεία του προηγουμένου Μεγάλου Συμβουλίου της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος. Μετά από σχεδόν 40 χρόνια ηρεμίας, η ρητά εκφρασμένη επιθυμία τόσο του απερχόμενου Μεγάλου Διδασκάλου, όσο και του τότε Υπάτου Μεγάλου Ταξιάρχη ήταν να καταστήσουν οπωσδήποτε τον εξ αίματος αδελφό του τελευταίου Μεγάλο Διδάσκαλο.
Όμως το μείζον μέρος των Αξιωματικών του Συμβουλίου της Μεγάλης Στοάς, των Στοών και των εκλεκτόρων ζήτησε κανονικές εκλογικές διαδικασίες. Οι ως άνω, δεν ανταποκρίθηκαν στο Σύνταγμα και στις προτροπές και αιτήματα των αδελφών που επεσήμαιναν τους κινδύνους εκτροπής από την Κανονικότητα του Σκωτικού Τύπου. Δεν συγκάλεσαν τα αρμόδια όργανα και δεν συμμορφώθηκαν προς το Σύνταγμα της Μ. Στοάς και συνέχισαν να ασκούν αξιώματα παρότι είχε λήξει η θητεία τους.
Αφού πέρασε και ο από το Σύνταγμα χρόνος προκήρυξης και διενέργειας των διαδικασιών των εκλογών (15/2/2017) η αποχωρούσα διοίκηση διέταξε την επ΄αόριστον αναβολή των εκλογών και κατόπιν ενεργώντας διασπαστικά, την διαγραφή της πλειοψηφίας των Στοών και των αδελφών αυτών, καθώς δεν τους έλεγχαν.
Τότε η απόλυτη πλειοψηφία των εκλεγμένων Μεγάλων Αξιωματικών, των διοικήσεων των ενεργών Συμβολικών Στοών και των αντιπροσώπων που είχαν δικαίωμα ψήφου στη Γενική Συνέλευση, ενεργούντες κατά το Σύνταγμα και τα τεκτονικά θέσμια, προκήρυξαν για την 17η Φεβρουάριου 2017 Γενική Συνέλευση και εκλογές για τη νέα διοίκηση της Μεγάλης Στοάς καλώντας άπαντες τους δικαιουμένους να συμμετέχουν. Σε τελευταία και καθόλα αξιόμεμπτη προσπάθεια αποτροπής των κατά το Σύνταγμα εξελίξεων, οι προαναφερόμενοι μέχρι τότε ηγέτες άλλαξαν αυθαίρετα την κλειδαριά του τεκτονικού Μεγάρου για να μη γίνει η Γενική Συνέλευση. Μάταια, οι κανονικώς ενεργούντες αδελφοί αναζήτησαν χώρο και φίλοι αδελφοί άλλου τεκτονικού Τάγματος τους τον διέθεσαν μαζί με κάθε απαραίτητο. Έτσι, μετά σχετική ενημέρωση και νέα πρόσκληση η Γενική Συνέλευση διερνεργήθηκε την 17ην Φεβρουαρίου 2017. Σε αυτήν και τις συνακόλουθες αρχαιρεσίες αντιπροσωπεύθηκε το 86% των ενεργών αδελφών και συμμετείχε η απόλυτη πλειοψηφία των Μεγάλων Αξιωματικών και των διοικήσεων των ενεργών Συμβολικών Στοών, καθιστώντας έτσι το αποτέλεσμα αδιαμφισβήτητο. Στη Συνέλευση αυτή δεν προσήλθαν οι προαναφερόμενοι και μέχρι τότε προκαθήμενοι των Σωμάτων του Τάγματος και η ακόλουθος αυτών μικρή μειοψηφία, παρότι ενημερώθηκαν για τούτο.
Το νέο Συμβούλιο της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου, αναλαμβάνοντας διακήρυξε την ανάγκη να μείνει πίσω ότι χώρισε την μεγάλη τεκτονική αδελφότητα τις τελευταίες δεκαετίες και να προχωρήσουν οι αδελφοί προς το μέλλον, εμπνεόμενοι από τις Αρχαίες Παραδόσεις, τα Οροθέσια του Τεκτονισμού και ότι μας ενώνει.
Η Μεγάλη Στοά άρχισε να υλοποιεί το πρόγραμμα που αποφάσισε η Συνέλευση, για «Ανάπτυξη, Αναδιοργάνωση, Εκσυγχρονισμό, Κοινωνικότητα», με σεβασμό στην πνευματικότητα και τον ανθρωπισμό του παραδοσιακού Σκωτικού Τύπου, αναμορφώνοντας αυθωρεί τον τίτλο, τα εμβλήματα, σφραγίδες της και λοιπά διακριτικά γνωρίσματά της, προς άρση κάθε σύγχυσης με την προηγούμενη κατάστασης. Ταυτόχρονα εργάστηκε, με αλλεπάλληλα ταξίδια, συμμετοχές σε διεθνείς συναντήσεις και επικοινωνίες, για την διεύρυνση και εμβάθυνση των σχέσεων με τις Τεκτονικές Δυνάμεις του Α.Α.Σ.Τ. της αλλοδαπής, κάτι που είχε παραμεληθεί από την προηγούμενη ηγεσία, καλλιεργώντας παράλληλα και νέες, πάντα σε πνεύμα αμοιβαίου σεβασμού και κανονικότητας. Δεν παρέλειψε δε να ανοίξει και διαύλους επικοινωνίας με τις Τεκτονικές Δυνάμεις του εσωτερικού, που ουδόλως υπήρχαν μέχρι τότε.
Έκτοτε, τα Σώματα του Τάγματος του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικού Τύπου της Ελλάδος, τόσο η Μεγάλη Στοά, όσο και τα Εργαστήρια του Υπάτου Συμβουλίου, λειτουργούν αδιάλειπτα σύμφωνα με τον Τύπο και τα αντίστοιχα καταστατικά θεσμικά κείμενά τους, έχοντας αποκαταστήσει καθ’ όλα την απόλυτη τυπικότητα – κανονικότητα της λειτουργίας τους σε όλα τα επίπεδα και αυξάνοντας τον αριθμό των Εργαστηρίων, των μελών και των Ναών τους.
Τα δύο Σώματα του Τάγματος αρχικά φιλοξενήθηκαν σε τεκτονικά κτήρια που διατέθηκαν από φίλιες Δυνάμεις. Από τον Ιούνιο όμως του 2017, αποκτήθηκε μέσω του αναδημιουργηθέντος νομικού σχήματος της οντότητάς του, ίδιον κτήριο, στο Πεδίον του Άρεως, το οποίο μάλιστα εγκαινιάστηκε με την παρουσία πληθώρας αντιπροσωπειών και αδελφών από τις ελληνικές τεκτονικές Δυνάμεις την 15η Οκτωβρίου 2017.
Τον Νοέμβριο του 2018, μετά από απόφαση του Συμβουλίου των Μεγάλων Αξξιωματικών της, σε συνάντηση της ηγεσίας μας με επιτροπή τηςInternational Confederation of the United Grand Lodges αποφασίστηκε να μετονομαστεί η ημετέρα Μεγάλη Στοά σε Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Ελλάδος του ΑΑΣΤ. Έτσι γίνεται σαφής και διακηρύσεται η ισχυρή μας θέληση για την ένωση όλων των ελλήνων αδελφών που επιθυμούν να ασκήσουν τον ΑΑΣΤ και να συντηρήσουν την παράδοση και την ιστορία του, που υπήρξε μία και αδιάσπαστη στον τόπο μας από την ίδρυση του τεκτονισμού μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '80.
Την 14η Δεκεμβρίου 2018 το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο (Conseil Fédéral) της Μεγάλης Στοάς της Γαλλίας, η οποία είναι η Μητέρα Μεγάλη Στοά του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου (ή αποδεκτού) Σκωτικού Τύπου, σε μυστική ψηφοφορία ομόφωνα αποφάσισαν την έκδοση Χάρτας (Patente) του Αρχαίου και Αποδεδεγμένου Σκωτικου Τύπου προς την ημετέρα «Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Ελλάδος του ΑΑΣΤ». Μια Χάρτα επισήμων σχέσεων και λειτουργίας η οποία για πρώτη φορά εκδίδεται προς Ελληνική τεκτονική δύναμη.
Αυτά ανακοινώθηκαν μαζί με τον απολογισμό πεπραγμάνων και προγραμματισμένων για το νέο έτος στην τακτική ετήσια Γενική Συνέλευσης της Μεγάλης Στοάς τον Φεβρουάριο 2019 και έτυχαν ομόφωνης αποδοχής και έγκρισης.
Την 17η Μαρτιου 2019, ο Μέγας Διδάσκαλος της Μεγάλης Στοάς της Γαλλίας Ενδοξοταδ Pierre Marie Adam, συνοδευόμενος από Μεγάλους του Αξιωματικούς, σε ειδική τελετή που έγινε στο Τεκτονικό Μέγαρό μας των Αθηνών και παρουσία Μεγάλων Διδασκάλων φίλιων δυνάμεων, καθιέρωσε την νέα σχέση απόλυτης Κανονικότητας στο διεθνή χώρο του Α.Α.Σ.Τ. με την Μεγάλη μας Στοά και τους Έλληνες αδελφούς του ΑΑΣΤ, κάτι που επίσης δεν έχει ξανασυμβεί στην Πατρίδα μας, προοιωνίζοντας το φέρελπι μέλλον της εξέλιξης του ημετέρου Τάγματος ειδικά και του Ελληνικού Τεκτονισμού γενικά. Τούτο φρόντισε η Μεγάλη Στοά της Γαλλίας (GLDF) να γνωστοποιηθεί με τον πλέον επίσημο τρόπο, στην συνάντηση της Διεθνούς Συνομοσπονδίας των Ηνωμένων Μεγάλων Στοών (ICUGL) στη Πράγα ( 29- 31 /04/2019), όπου κατά τις εργασίες της Ολομέλειας στις 30/04, ο Μ. Καγκελάριος της GLDF διακήρυξε ότι η ημετέρα ΗΜΣΤΕ του ΑΑΣΤ είναι η μόνη (και δη σε επίσημη υπό την σφύρα του ΜΔιδ της Γαλλίας) τελετή στην Αθήνα αναγνωρισμένη από την GLDF ως KANONIKH EKΠPOΣΩΠOΣ TOY AAΣT ΣTHN EΛΛAΔA. Στην Πράγα συμφωνήθηκε και η κατάρτιση «σκωτικών» συνθηκών αναγνώρισης και φιλίας με τις αντίστοιχες ΜΣττ της Λεττονίας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Σλοβενίας.
Και η πορεία καλά κρατεί…
Απρίλιος 2019
Για την «Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Ελλάδος του ΑΑΣΤ»
Ο Μ.Γρ.
ΤΣΥ
