Διπλό αδιέξοδο για Ισραήλ και Χαμάς

Χερσαίες επιχειρήσεις με στόχο να καταφερθεί βαρύ πλήγμα στην επιχειρησιακή ικανότητα της Χαμάς εξαπέλυσε το Ισραήλ το βράδυ της Πέμπτης 17 Ιουλίου, ενώ λίγες ώρες πριν αξιωματούχος στην Ιερουσαλήμ είχε κάνει λόγο για συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, που είχε διαμορφωθεί μετά από συνομιλίες ισραηλινής αντιπροσωπείας στο Κάιρο.

Του Γιώργου Καπόπουλου

 

Εύλογα προκύπτει το ερώτημα τι –πέραν του κόστους για τον άμαχο πληθυσμό της Γάζας– θα έχει αλλάξει όταν θα τερματιστεί η επιχείρηση και αποχωρήσουν τα ισραηλινά στρατεύματα.

Πλήρης και αποτελεσματικός αποκλεισμός της Γάζας είναι αδύνατος χωρίς την πλήρη εμπλοκή της Αιγύπτου στο πλευρό του Ισραήλ, ώστε να κλείσει και η μόνη πλευρά της μεθορίου που δεν ελέγχεται από τον ισραηλινό στρατό.

Το καθεστώς Σίσι στο Κάιρο, που βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, θεωρεί τη Χαμάς, που προέκυψε από τα σπλάχνα της, εξίσου αν όχι περισσότερο από την κυβέρνηση Νετανιάχου τρομοκρατική οργάνωση, αλλά και απειλή για την ίδια την Αίγυπτο. Δεν είναι όμως καθόλου βέβαιο ότι μπορεί να αναλάβει το κόστος μιας δημόσιας και δηλωμένης συνεργασίας με το Ισραήλ για το πλήρες σφράγισμα της Γάζας και επιπλέον είναι αμφίβολο αν ο αιγυπτιακός στρατός μπορεί να ελέγξει πλήρως τη μεθόριο, καθώς ούτε οι πιο άρτια επιχειρησιακά και οπλικά ισραηλινές δυνάμεις δεν το κατάφεραν τα τελευταία χρόνια στην περιοχή ευθύνης τους.

 

Η αρχή του κακού

Η σύγκρουση στη Γάζα άρχισε στις 12 Ιουνίου με την απαγωγή τριών ανήλικων Ισραηλινών, με την κυβέρνηση Νετανιάχου να σπεύδει να ρίξει την ευθύνη στη Χαμάς και με τις βολές πυραύλων κατά του Ισραήλ και τις επιθέσεις κατά Παλαιστινίων στην Ιερουσαλήμ να κλιμακώνονται και από τις δύο πλευρές μετά τις 8 Ιουλίου.

Στην πραγματικότητα, βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα ανάφλεξη του μετώπου της Γάζας, που αποτυπώνει ανάγλυφα το αδιέξοδο, το κενό στρατηγικής και των δύο αντίπαλων πλευρών, τόσο της κυβέρνησης Νετανιάχου στο Ισραήλ όσο και της κυβέρνησης της Χαμάς στη Γάζα.

Στην Ιερουσαλήμ τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: όμηρος των εντός και εκτός κυβερνητικού συνασπισμού ακροδεξιών πολιτικών σχηματισμών, ο Νετανιάχου δεν θέλει αλλά και δεν μπορεί όχι να προωθήσει συνολική λύση με την παλαιστινιακή πλευρά αλλά ούτε καν να παγιώσει το σημερινό status quo. Συνεχώς ανακοινώνει νέα προγράμματα κατασκευής συγκροτημάτων για εποίκους γύρω από την Ιερουσαλήμ, ενώ ταυτόχρονα άδραξε την ευκαιρία της κατ’ αρχήν συμφωνίας Φατάχ-Χαμάς για να καταγγείλει τον Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Αμπάς ότι συνεργάζεται με τρομοκράτες.

 

Οι γύρω τους

Από τις αρχές του 2011, οπότε ξέσπασε στην Τυνησία και στην Αίγυπτο η «αραβική άνοιξη», και κυρίως με την έκρηξη του εμφυλίου στη Συρία αλλά και με την προσέγγιση του Ιράν με τις ΗΠΑ, το Ισραήλ είδε να εξαφανίζονται δύο σημαντικές στρατηγικές απειλές για την ασφάλειά του: πρώτον, το ενδεχόμενο να καταστεί η Τεχεράνη πυρηνική δύναμη και, δεύτερον, την καταστροφή του χημικού οπλοστασίου της Δαμασκού. Έτσι, το Ισραήλ παραμένει η μόνη χώρα στην περιοχή όχι απλώς με πυρηνικά όπλα αλλά με πλήρη πυρηνική τριάδα: χερσαίους πυραύλους, μαχητικά αεροσκάφη με ρουκέτες πυρηνικών κεφαλών και πυρηνικά υποβρύχια. Ποτέ άλλοτε στην ιστορία του από το 1948 μέχρι και σήμερα το εβραϊκό κράτος δεν κατέγραφε παρόμοια υπεροχή και κατοχύρωση της ασφάλειάς του: Οι συμβατικές δυνάμεις της Συρίας και του Ιράκ δεν υφίστανται πια, η Τεχεράνη και η Δαμασκός δεν διαθέτουν πια όπλα μαζικής καταστροφής, ενώ στην Αίγυπτο ο στρατός είναι σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Οι συνθήκες αυτές ήταν κάτι παραπάνω από ιδανικές για να επιδιώξει το Ισραήλ από θέση ισχύος συνολική εκκαθάριση-ειρήνευση με τους Παλαιστινίους. Δυστυχώς, όμως, στην ηγεσία του δεν είναι ούτε ο Ράμπιν, που πλήρωσε την τόλμη του με τη ζωή του, ούτε καν ο Σαρόν, που ως άλλος Απόστολος Παύλος βρήκε το φως του, άλλαξε γραμμή και διέταξε την πλήρη αποχώρηση από τη Γάζα τον Σεπτέμβριο του 2005.

 

Δυναμιτίζοντας τη λύση

Αντί, λοιπόν, να αξιοποιήσει την κατάρρευση των αντιπάλων του στον αραβικό κόσμο αλλά και τη διάσπαση των Παλαιστινίων, με τη Φατάχ να κρατά την Δυτική Όχθη και τη Χαμάς τη Γάζα, η κυβέρνηση Νετανιάχου κάνει ό,τι μπορεί για να δυσχεράνει μια συνολική λύση. Επενδύει στο παρατεταμένο χάος και στις συγκρούσεις στον αραβικό κόσμο για να αναδειχθεί η χώρα σε μοναδικό έρεισμα των ΗΠΑ στην περιοχή. Δυστυχώς, όμως, για τον Νετανιάχου και τους ιδεοληπτικούς συμμάχους του, ο χρόνος δουλεύει σε βάρος του Ισραήλ: Οι ΗΠΑ απεμπλέκονται, βρίσκουν, απ’ ό,τι φαίνεται, ένα πλαίσιο συμβιβασμού με την Τεχεράνη και αφήνουν τη σύγκρουση των σιιτών με τους σουνίτες να αλλάζει σύνορα, να κατεδαφίζει καθεστώτα, με δυο λόγια να εξαφανίζει ή να αποδυναμώνει κάθε συνομιλητή που θα μπορούσε να διαπραγματευτεί ένα πλαίσιο συνύπαρξης-συγκατοίκησης με το εβραϊκό κράτος.

Από την άλλη πλευρά, οι δύο αντίπαλες και πρόσφατα υπογράψασες εκεχειρία συνιστώσες της παλαιστινιακής εξουσίας βρίσκονται κι αυτές σε πλήρες εσωτερικό και περιφερειακό αδιέξοδο:

• Στη Ραμάλα ο Αμπάς και η Φατάχ συντηρούν μια σάπια και φθαρμένη στη συνείδηση της πλειοψηφίας των πολιτών διοίκηση, η οποία δεν έχει πλέον άλλα ερείσματα στον αραβικό κόσμο, παρά την εσωστρεφή δικτατορία του στρατηγού Σίσι στην Αίγυπτο.

• Εξίσου φθαρμένη και αντιπαθής στην πλειοψηφία των πολιτών είναι και η αυταρχική-δικτατορική εξουσία της Χαμάς στη Γάζα, που κυβερνά από το 2007 σε καθεστώς συνεχούς πολιορκίας από το Ισραήλ από ξηρά και θάλασσα, με την απομόνωσή της να ξαναγίνεται πλήρης με την ανατροπή του Μόρσι από τον στρατηγό Σίσι στο Κάιρο εδώ και ένα χρόνο.

Χωρίς τον Μόρσι η Χαμάς είναι σε πλήρη απομόνωση. Οι δραματικές εξελίξεις στη Συρία εμποδίζουν δύο ένθερμους στο πρόσφατο παρελθόν υποστηρικτές της, την Τουρκία και το Κατάρ, να συνεχίσουν να τη στηρίζουν, ενώ η ταχεία προέλαση της ISIS στο Ιράκ διαμηνύει ότι δεν υπάρχει περιθώριο για μετριοπαθές πολιτικό ισλάμ στον σουνιτικό αραβικό κόσμο. Έτσι, ως μόνη δυνατή φυγή προς τα εμπρός δεν μένει παρά η κλιμάκωση των πυραυλικών επιθέσεων κατά του Ισραήλ, με την προσδοκία ή, καλύτερα, με την ευχή να υπάρξει διεθνής πολιτική-διπλωματική παρέμβαση που, αν δεν τερματίσει, τουλάχιστον θα χαλαρώσει την πολιορκία της Γάζας.

Έτσι, οι δύο αδιαλλαξίες, του Νετανιάχου και της Χαμάς, αλληλοτροφοδοτούνται, με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου να έχει καταγραφεί περισσότερο ως στήριξη στον Νετανιάχου παρά ως πραγματική προσπάθεια κατάπαυσης του πυρός, καθώς είναι βέβαιο ότι ο Σίσι θα ήθελε εξίσου αν όχι περισσότερο από τον Νετανιάχου να εξαφανιστεί η κυβέρνηση της Χαμάς στη Γάζα, με δεδομένο ότι η ισλαμική παλαιστινιακή οργάνωση προήλθε από τα σπλάχνα των Αδελφών Μουσουλμάνων.

Ένα αιματηρό παιχνίδι αντοχής, με τις πυραυλικές επιθέσεις να νομιμοποιούν και να διευκολύνουν τον Νετανιάχου και με την πολιτική του Τελ-Αβίβ να παρατείνει τη ζωή των διεφθαρμένων και εξαντλημένων κυβερνητικών εξουσιών της Χαμάς στη Γάζα και της Φατάχ στη Δυτική Όχθη.

Τι μένει παρά η πλειοδοσία για το χειρότερο: Κλιμάκωση των πυραυλικών επιθέσεων και χερσαία εισβολή του Ισραήλ για να ξαναφορτωθεί το ίδιο αδιέξοδο κατοχής της Γάζας από το οποίο δραπέτευσε ο Σαρόν τον Σεπτέμβριο του 2005.

 

 [Free Sunday, 20/7/2014]